Առաջադրանք.38 Ա) (√2)15 > (√2)9
Բ) (1,5)-12 > (1,5)-29
Գ) (4/π)3 > 1
Դ) (2/3)4 < (2/3)8
Ե) (√15/4)-7 < (√15/4)3
Զ) (3/π)9 < 1

Առաջադրանք.39 Ա) 3√12 x (3√12)2 = √12 x (√12)2 = (3√12)1 x (3√12)2 = (√12)1+2 = (3√123) = 12
Բ) (√13)5/√13 = (4√13/√13)5 = 4√134 = 132 = 169
Գ) (√8)3 x (4√8)9 = (4√8)3+9 = (4√8)12 = 83 = 512

Առաջադրանք.46 Ա)4√3 – 2√2 | 3<2, 2<4
Բ) 4√4 – 6√6 | 43>62, 64>36
Գ) √3√2 – √5 | √3√2<√5, 4,24264<5
Դ) 3√52 – 5√53 | √52 15>√53, (52)5>(√53)3, 510>59, 10>9
Դ) 3√52 – 5√53 | √52 15>√53, (52)5>(√53)3, 510>59, 10>9
Ե) √5 – 3√5 | √5>3√5, 53>52, 3>2
Զ) 4√0,7 – 6√0,7 | 0,73>0,72
Է) √1,1 – 11 | √11/√10<1,1, √110/10<1,1, 1,04881<11
Ը) 3√0,1 – 0,1 | 3√1/10>0,1, 3√100/10>0,1, 0,464159>0,1

Առաջադրանք.47
Ա) √2 x √8 = √2×8 = √16 = 4
Բ) √24 x √54 = √24×54 = √1296 = 36
Գ) √3 x 3√3 x 6√3 = 6√33 x 6√3x 6√3 = 6√33 x 32 x 3 = 6√36 = 3
Դ) 6√16 x 3√4 x √64 = 18√46+6+6 = 18√46 x 18√642 = 18√163 x 46 x 642 = 18√46+6+6 = 18√4+8 = 4

Առաջադրանք.54 Ա) x1/4 ∙ x3/10 = x1/4 + 3/10 = x11/20 = 20√x Բ) a=-3/8 : a1/4 = 1/a2/8 ∙ 1/a1/4 = 13/8 : 1/a1/4 = 13/8+1/4 = 1/a5/8 = 1/8√a5 = 1/8√a5 ∙ 8√a3/8√a3 = 9√a3/√a5∙a3 = 8√a3/a
Գ) (y 3/4)4/5 = y3/2 ∙ 4/3 = y1/2 = √y
Դ) (x 2/3)0,6 ∙ x2/5 = x2/3 ∙ 0,6 ∙ x2/5 = x2/5 ∙ x2/5 = x4/5 = 5√x4

Խնդիրներ 4․1- 4․34, 5․1- 5․13, 6․1- 6․19

4.1. Տրամվայը շարժվում է 36 կմ/ժ արագությամբ: Այդ արագությունն արտա- հայտեցե՛ք մետր- վայրկյաններով (մ/ վ):
10մ/վ

4.2. Ճանճը թռչում է 18 կմ/ժ արագությամբ: Այդ արագությունն արտահայտեցե՛ք սանտիմետր- վայրկյաններով (սմ/վ), մետր-վայրկյաններով (մ/վ):
5մ/վ, 30.000սմ/վ

4.3. Առաջին, երկրորդ և երրորդ տիեզերական արագութ- յունները (այն արագությունները, որոնցով շարժվող մարմինը կարող է դառնալ համապատասխանաբար Երկրի, Արեգակի արբանյակ, դուրս գալ Արեգակնային համակարգից) հավա- սար են 7,9 կմ/վ, 11,2 կմ/վ և 16,7 կմ/վ: Այդ արագություններն արտահայտեցե՛ք մետր-վայրկյաններով (մ/վ) և կիլոմետր- ժամերով (կմ/ժ):
7900մ/վ, 28.440կմ/ժ

4.4. Բեռնատար ավտոմեքենայի առավելագույն արագու- թյունը 120կմ/ժ է, մարդատարինը` 160կմ/ժ, սպորտային մեքենայինը` 450կմ/ժ: Այդ արագություններն արտահայտե՛ք մ/վ-ով: 
100/3մ/վ, 400/9մ/վ, 125մ/վ:

4.7. Գրե՛ք նկարում պատկերված կենդանիների անուն- ները՝ նրանց շարժման արագության աճման կարգով: Խխունջ – 1,4սմ/վ Թիթեռ – 8 կմ/ժ Կրիա – 6մ/ր Շնաձուկ – 500 մ/ր Ծիծեռնակ – 17,5մ/վ Որսորդական շուն -1600սմ/վ Փիղ 1000 – սմ/վ Վագրակատու – 30մ/վ Ջայլամ – 80կմ/ժ

4.8. Հաշվե՛ք 3 ժ-ում 21 կմ ճանապարհ անցած դահու- կորդի արագությունը: 
V=21/3=5կմ/ժ:

4.9. Ավտոտեսուչը չափեց, որ ավտոմեքենան 4 վ-ում անցավ 120 մ: Ճանապարհի այդ տեղամա- սում երթևեկության արագությու- նը չպետք է գերազանցի 80կմ/ժ-ը: Գերազանցե՞լ էր արդյոք վարորդը սահմանված արագությունը:
Այո, գերազանցել է։

4.12. Մարզիկը խաղադաշտի շուրջը 50 վ-ում մեկ պտույտ կատարեց: Որքան է նրա արագությունը, եթե խաղադաշտի պարագիծը 360 մ է:
7.2մ/վ։

4.13. Սևանա լճի առավելագույն երկարությունը (հյուսիս-արևմտյան Ծովագյուղ ափից մինչև հարավ- արևելյան Ծովակ ափը) 75 կմ է: Այդ հեռավորությունը մոտորանավակն անցավ 45ր-ում: Որքա՞ն է մոտորա- նավակի արագությունը:
V=75/45=15/9=5/3կմ/ր։

28. Слушайте, читайте.
    Улица Харьковская

Я студентка-иностранка. Меня зовут Изабель. Я приехала из Камеруна. Я учусь в университете на подготовительном факультете. На подготовительном факультете я изучаю русский язык. Потом я буду учиться на экономическом фа-культете в университете, потому что я хочу быть экономистом. Я только два месяца живу в городе Сумы и ещё не очень хорошо знаю город. Но я знаю, что самая большая улица в городе – это улица Харьковская. Тут находятся многоэтажные жилые дома, университет, поликлиника, почта, общежитие. Тут также находятся магазины, супермаркеты, рынок. Вот большой супермаркет. Тут я могу купить разные продукты: хлеб, батон, булки и булочки, пирожки, молоко, масло, сметану, кефир, йогурт, мясо, соки. Сегодня я покупаю батон, масло и джем. Я очень люблю фруктовый джем и часто его покупаю. На рынке я покупаю свежие овощи: капусту, морковь, лук, картофель. Моя подруга Ванесса очень любит свежие фрукты, поэтому для неё я ещё покупаю апельсины, яблоки и бананы. Я купила все продукты, поэтому я возвращаюсь назад в общежитие. Вот почта. Тут я покупаю конверты, марки и открытки, потому что я хочу написать письмо домой. Я часто пишу письма
домой и очень люблю их получать. Улица Харьковская очень широкая. Вот
светофор и пешеходный переход. Переходить дорогу нужно осторожно.
Вот улица Замостянская. Тут находится моё общежитие. Я уже дома. Меня встречает Ванесса и помогает мне нести тяжёлые сумки. Сейчас мы будем готовить обед.

Перевод

Ես արտասահմանցի ուսանողուհի եմ։ Իմ անունը Իզաբել է։ Ես եկել եմ Կամերունից։ Համալսարանում սովորում եմ նախապատրաստական ​​ֆակուլտետում։ Նախապատրաստական ​​ֆակուլտետում սովորում եմ ռուսերեն լեզուն։ Հետո կսովորեմ Տնտեսագիտության ֆակուլտետում՝ Սումի քաղաքի Խարկովսկայա փողոցում։ Ես ապրում եմ Սումի քաղաքում ընդամենը երկու ամիս և դեռ ոչ շատ լավ գիտեմ քաղաքը։ Բայց ես գիտեմ, որ քաղաքի ամենամեծ փողոցը Խարկովսկայա փողոցն է։ Կան բազմահարկ բնակելի շենքեր, համալսարան, կլինիկա, փոստ, հանրակացարան։ Կան նաև խանութներ, սուպերմարկետներ և շուկա։ Ահա մի մեծ սուպերմարկետ։ Այստեղ կարող եմ գնել տարբեր ապրանքներ՝ հաց, բոքոն, ռուլետներ և բլիթներ, կարկանդակներ, կաթ, կարագ, թթվասեր, կեֆիր, մածուն, միս, հյութեր։ Այսօր ես բոքոն, կարագ և ջեմ եմ գնում։ Ես իսկապես սիրում եմ մրգային մուրաբա և հաճախ եմ այն ​​գնում: Շուկայում ես թարմ բանջարեղեն եմ գնում՝ կաղամբ, գազար, սոխ, կարտոֆիլ։ Իմ ընկերուհի Վանեսան շատ է սիրում թարմ մրգեր, ուստի ես նրա համար նաև նարինջ, խնձոր և բանան եմ գնում։ Ես գնեցի բոլոր մթերքները, ուստի վերադառնում եմ հանրակացարան: Ահա փոստը: Այստեղ ես գնում եմ ծրարներ, նամականիշեր և բացիկներ, քանի որ ուզում եմ տուն նամակ գրել: Ես հաճախ եմ նամակներ գրում տուն և իսկապես սիրում եմ դրանք ստանալ: Խարկովսկա փողոցը շատ լայն է։ Ահա լուսացույց և հետիոտնային անցում։ Անցնել ճանապարհը պետք է զգույշ: Ահա Զամոստյանսկայա փողոցը։ Իմ հոսթելը գտնվում է այստեղ։ Ես արդեն տունն եմ։ Վանեսան հանդիպում է ինձ և օգնում ծանր պայուսակները կրել: Մենք հիմա պատրաստվում ենք ճաշ պատրաստել:

Ցիտոպլազմա կամ բջջապլազմա, բջջի կիսահեղուկ կենդանի պարունակությունն է՝ բացի բջջակորիզից ու կիսահեղուկ ներքին միջավայրը։ Ցիտոպլազման կարծես հանքային աղերի և տարբեր օրգանական նյութերի ջրային լուծույթ է։

Ցիտոպլազնայի կառուցվածքը

Ցիտոպլազման անգույն, լույսի ճառագայթները ուժեղ բեկող սպիտակուցների և այլ օրգանական նյութերի կոլոիդային լուծույթ է և իր խտությամբ հիշեցնում է թանձր հեղուկ՝ իր մածուցիկությամբ մոտ գլիցերինին։ Կազմված է մեմբրաններից և օրգանոիդներից, որոնց միջակա տարածությունը լցված է ցիտոպլազմայի մատրիքսով՝ հիալոպլազմայով։ Վերջինս որոշակի պայմաններում կարող է փոխակերպվել ավելի պինդ, կարծր վիճակի՝ հել և նորից վերափոխվել հեղուկի՝ զոլ։

Ցիտոպլազմայի ֆունկցիաները ՝

• կազմում է բջջի ներքին հեղուկ միջավայրը
• բջջին տալիս է ամրություն, ճկունություն
• ապահովում է միջավայր քիմիական ռեակցիաների համար
• ներբջջային նյութերի տեղաշարժի ապահովում
• միջբջջային նյութափոխանակության ապահովում
• օրգանոիդների միջև ստեղծում է ֆիզիկոքիմիական և ֆերմենտային կապեր

(1) Կորիզակ (2) Բջջակորիզ (3) Ռիբոսոմ (4) Ներառուկ (5) Հատիկավոր էնդոպլազմային ցանց (6) Գոլջիիապարատ (7) Բջջակմախք (8)Հարթ էնդոպլազմայինցանց (9) Միտոքոնդրիումներ (10) Վակուոլներ (11) Ցիտոպլազմա (12) Լիզոսոմ (13) Ցետրոլ։

Քանի որ համաշխարհային տնտեսությունը կազմված է ազգային տնտեսություններից, հետևաբար նրա գլխավոր ոլորտները և դրանցում ներառված ճյուղերը համընկնում են ազգային տնտեսության ճյուղային կառուցվածքին: Այսպիսով, համաշխարհային տնտեսության երկու հիմնական ոլորտներն են նյութական արտադրության ոլորտը և ոչ արտադրական ոլորտը կամ սպասարկման ոլորտը:

Ոչ արտադրական ոլորտ

Յուրաքանչյուր երկրի ազգային տնտեսությունը, ինչպես նաև ամբողջությամբ` աշխարհի բոլոր երկրների տնտեսությունը (համաշխարհային տնտեսությունը), կազմված են ոչ միայն արտադրական, այլ նաև ոչ արտադրական ճյուղերից: Դրանք սպասարկում են բնակչությանը, այսինքն` նրան մատուցում են տարբեր տեսակի ծառայություններ և այդ պատճառով էլ անվանվում են սպասարկման կամ ծառայությունների ոլորտի ճյուղեր։ Ոչ արտադրական ոլորտը ոչ նյութական բնույթի ծառայությունների կամ սպասարկում կատարող ճյուղերի ամբողջությունն է, որը հայտնի է նաև սոցիալ – մշակութային ոլորտ, երրորդային ոլորտ և ավելի հաճախ սպասարկման ոլորտ անուններով: Այս ոլորտում ընդգրկված ճյուղերի շնորհիվ իրագործվում է նյութական բարիքների բաշխումը, փոխանակությունը և սպառումը, ստեղծվում հոգևոր արժեքներ ու իրականացվում սոցիալ – մշակութային ծառայություններ: Սպասարկման ոլորտի ճյուղերը թեև նյութական արտադրանք չեն տալիս, սակայն նպաստում են նյութական արտադրության արագ զարգացմանը: Սպասարկման ոլորտի ճյուղերը մեծ դեր են կատարում նաև բնակչության զբաղվածության ապահովման գործում: 

Տնտեսության սպասարկման ոլորտի ճյուղերը

Սպասարկման ոլորտի ճյուղերում է ստեղծվում նաև բարձր զարգացած երկրների ամբողջ ազգային եկամտի գերակշիռ մասը (օրինակ` ԱՄՆ-­ում` 60 %­-ը): Իսկ զարգացող երկրներում այդ բաժինը, որպես կանոն, դեռևս շատ փոքր է, թեպետ ունի աճի միտում: Առանձնահատկությունն այն է, որ որոշ զարգացող երկրներում, որոնք ունեն հանքարդյունաբերության բավական բարձր տոկոս, սպասարկման ոլորտի բաժինը ՀՆԱ կառուցվածքում նույնպես մեծ է, ինչը պայմանավորված է հիմնականում մեծածավալ առևտրով: Սակայն դա ամենևին էլ չի վկայում այդ երկրների տնտեսության զարգացած լինելու մասին: Սպասարկման ոլորտի բաժինը համեմատաբար մեծ է նաև զարգացած զբոսաշրջություն ունեցող երկրներում (օրինակ` Սեյշելյան և Մալդիվյան կղզիներում):

Զբոսաշրջությունը Սեյշելյան կղզիների տնտեսության կարևորագույն ճյուղերից է:

Ընդհանուր առմամբ համաշխարհային տնտեսությունը կարելի է բնորոշել որպես միջազգային հարաբերություններով միավորված ազգային տնտեսությունների և ոչ պետական կառույցների ամբողջությունը առաջացել է աշխատանքի միջազգային բաժանման շնորհիվ, որը իր հետևից բերեց ինչպես արտադրության բաժանում այնպես էլ դրա միավորում կոոպերացիա։

Էկոլոգիան ուսումնասիրում է օրգանիզմների բաշխվածությունը և բազմազանությունը, օրգանիզմների փոխհարաբերությունները միմյանց և շրջակա միջավայրի հետ։Օրգանիզմը կիսում է մի միջավայր, որն ընդգրկում է այլ օրգանիզմներ և կենսական գործոններ,ինչպես նաև տեղական աբիոտիկ՝ անկենդան ֆակտորներ՝  կլիման և էկոլոգիան։Կենսաբանական համակարգերը հետազոտման համար կարող են դժվար լինեն, քանի որ կարող են ունենալ տարբեր հարաբերություններ այլ օրգանիզմների և շրջապատող միջավայրի հետ՝ նույնիսկ ամենամանր մակարդակում։ Մանրադիտակային բակտերիան, տեղային մակարդակով փոփոխելով շաքարի քանակը, նույնությամբ է ազդում շրջակա միջավայրի վրա, ինչպես առյուծը՝ աֆրիկյան սավանաներում սնունդ որոնելիս։ Տեսակների փոխհարաբերությունը կարող է լինել համագործակցային, մրցակցային, մակաբուծային և սիմբիոտիկ։ Էկոհամակարգում լինում են նաև փոխհարաբերություններ երկու և ավելի տեսակներով։

Ուրատական ո՞ր շրջանի հուշարձան է Կարմիր բլուրը (Թեյշեբաինի) և մշակութային ի՞նչ ժառանգություն է ներկայացնում։Շինարարական այս աղբի տակ ամբողջը հնագիտական շերտեր են. ուրարտական բացառիկ կառույցներ եւ հնավայրի դամբարանադաշտի մի հատված։ Տասնամյակներ շարունակ այս տարածքում շինաղբի նույն տեսարանն է։Խորհրդային տարիներին Կարմիր բլուրը հայտնի զբոսաշրջային կենտրոն էր՝ կանաչ գոտի, նստարաններ, լուսավորություն։ Կարմիր բլուր մասնաճյուղի վարիչ Միքայել Բադալյանը քայլում է խորհրդային տարիներին կառուցված ճեմուղիներով ու մեզ ուղեկցում դեպի շինաղբի կույտը:2019 թ. փետրվարին մեկնարկելու է «Ազատենք Կարմիր բլուր հուշարձանը շինարարական աղբից» քաղաքացիական նախաձեռնությունը: Կազմակերպիչներն ակնկալում եմ յուրաքանչյուրի աջակցությունը մաքրման աշխատանքներում, քանի որ ուրարտական բացառիկ այս հուշարձանը բոլորիս ժառանգությունն է:Ինչ խնդիրների առջև է կանգնած Կարմիր բլուր ուրարտական հնավայր։

Ինչ խնդիրների առջև է կանգնած Կարմիր բլուր ուրարտական հնավայր։«Տարածքը վխտում էր կովերով եւ ոչխարներով, բարձրանում էին պատերի վրա: Նախկին պահապաններից ասում էին, որ անհնար է հովիվների դեմ պայքարելը, միեւնույն է գալու են։ Ոչխարներին բռնել ենք, բռնագրավվել ու ասել հովիվներին՝ եթե նորից բերես, ոչխարը չենք վերադարձնելու. ուրիշ ձեւ չկար ,- ձեռքերով պատկերավոր նկարագրում է Միքայելն ու հավելում,- Շատերը գալիս էին այստեղ մոտոցիկլետով ու բլուրի վրա էին բարձրանում, մարդիկ աղջիկների էին բերում: Երբ սկսեցինք արգելել, հաճախ մեզ հարցնում էին՝ «ախպեր ջան, էս տարածքը քեզ ի՞նչ, որ դու տենց վալնավացա ես լինում»: Պատկերացրեք՝ երբ մարդկանց նորմալ բացատրում էինք, շատ լավ հասկանում էին ու դեռ ուզում են աջակցել»։Հնավայրի պահպանության հետ կապված եւս մեկ լուրջ խնդիր կա. Կարմիր բլուրի տակով անցնող թունելը ենթակա է փլուզման։ Թունելը կառուցել են խորհրդային տարիներին, այն Հրազդանի կիրճով դեպի Աերացիա գնացող կոյուղու հզոր կոլեկտորի մաս է կազմում, որի կառուցումը երկրաշարժի պատճառով կիսատ է մնացել։

Վարժ.54

ա x1/4 x3/10= x11/20     բ  a-3/8: a1/4 = a-1/8          գ (y3/8)4/3 = y        դ (x2/3)0.6 = 5×2

ե(a-5/8)0.4 = a           զ(b1/2)-1/2  *   (b1/4)-2/3 = b-5/12      է (d0.3)3/2 * (b-2/5)0.4 =  100×29

Վարժ.58

ա (3130)1.13> 1    բ (1.0001)0.0001> 1      գ (2726)0.14> 1   դ (3)-0.037< 1    ե0.31.89< 1                    զ (90.999) 999 < 1    է (1143)0= 1     00.023 <1

 Վարժ.59

ա 71.49< 71.493< 71.5       բ (1.2)6.5<(1.2)6.539<(1.2)6.538           գ   (5.2)-3.72>(5.2)-3.724>(5.2)-3.73

դ (0.8)3.81>(0.8)3.82>(0.8)3.826

Վարժ.61

բ ((2)2)2= 2         գ ((3)2)-2 = 13        դ  ((5)-2)8= 125   ե ((7)-8)-2= 49                      զ ((32)-3)-27 = 8

Վարժ.62

Ա x3+1* (1x)3= x             բ (x58)54= x2           գ x3: 4×43= 1      դ x * 4×2 :x4 = x    

ե (x-34)-32= x2     զ  (3x)2 * 6×12 :x4 =x2  

Վարժ.63

Ա) 3^√5 – 9
3^√5 > 3²
√5 > 2
√5² > 2
5 > 4

Բ) (2/3)^√2 – 8/27
√7<3
7<9

Գ) 7^–π – 1
1/7<1
0,0022<1

Դ) (0,5)^–√2 – 1
(1/2)^–√2 > 1
2,67 > 1

Ե) (0,2)^–√3 – 5
5^√3 > 5¹
√3 > 1

Զ) (4/3)^π – 9/16
(4/3)^π < (4/3)^-4
-π < 2

Վարժ.64

Բ) (1,8)ⁿ < (1,8)^√7 < (1,8)ⁿ⁺¹
n=2

Գ) (3/4)ⁿ < (3/4)^√6 < (3/4)^n-1
n=3

Վարժ.65

Ա) 9^x+1 = 9^1+x ∙ 9^ = 9 ∙ 9^x

Բ) (0,5)^x-3 = (0,5)^x ∙ (0,5)³ = (0,5)^x

The Thompson family. What were they doing on Sunday at 7 o’clock? Mr. Thompson cooking (cook) dinner in the kitchen. Mrs. Thompson clean (clean) their car in front of their house. Jack and Eve siting (sit) in the hall near the fireplace. Jack, their 11 years old son, reading (read) Shakespeare’s sonnets. Eve, at the age of 16, playing (play) with Barbies. Their grandma and grandpa haveing (have) a good time. Their grandma exercise (exercise) in the gym. Their grandpa ironing (iron) shirts and socks in the living room. They also had two pets. And do you know what they doing (do)? Spot, the puppy, catchis(catch) mice in the garden. And Kitty, the little cute kitten, fight (fight) with neighbour’s dog.

Put the verbs into the correct form (past progressive). 2

When I phoned my friends, they (play) were play monopoly. Yesterday at six I (prepare) prepare dinner. The kids (play) playing in the garden when it suddenly began to rain. I (practice) practice the guitar when he came home. We (not / cycle) not cycle all day. While Aaron (work) work in his room, his friends (swim) swiming in the pool. I tried to tell them the truth but they listen not (listen / not) What do you (you / do) yesterday? Most of the time we (sit) siting in the park.

Մենք ամսի 23-ին քոլեջով գնացել էինք Գյումրի ճամփորդության։ Մեզ ուղեկցեցին մեր շատ-շատ սիրելի ընկեր Գայանեն և ընկեր Նառան։ Գնացել էինք գնացքով, շատ հետաքրքիր անցավ նաև ընկերացանք մի քանիսի հետ։ Շատ հագեցած և գեղեցիկ օր ենք ունեցել։ Գնացինք Գյումրու հրապարակ, Յոթ վերք եկեղեցի, Վարդանանց հրապարակ, Աճեմյան փողոց, ԹՈՒՄՈ-ի շենքի հարակից տարածքը։ Այցելեցինք նաև Ձիթողցոնց տուն-թանգարան, Ասլամազյանների տուն-թանգարան։ Գնացինք Գյումրու ամենահին վարսավիրանոցը, այնտեղի Հոլերի խանութը ամբողջը ձեռքի աշխատանք էր, միայն հոլեր չէին կային նաև ականջօղեր, վզնոցներ, սուվինեռներ, նոթատետրեր և այլ նմանատիպ բաներ։

• 

• 

• 

• 

• 

•