Առակի թարգմանական աշխատանք

Друзья осла

армянская притча

Лоти ехал на осле с горных пастбищ в село и увидел группу молодых людей, которые пировали у родника. Один из них, заметив Лоти, крикнул:

– Отец, идите сюда к нам, выпейте бокал вина.

Лоти подъехал, слез с осла и сел рядом с пирующими.

– Наполняйте бокалы, — сказал виночерпий. — Этот бокал мы выпьем за здоровье ослика, что у нас в гостях, за его терпеливый характер. За твой терпеливый характер, ослик! За твои большие глаза и длинные уши, за твои короткие ноги! Желаем тебе сил и выносливости! Ну, выпьем.

Все смеются, кричат “ура”, опорожняют бокалы.

– Отец, а теперь ты скажи тост, — с усмешкой предложил старику один из пирующих.

– А стоит ли? Вы, молодые люди, начали хорошо.

– Нет, нет, очередь за тобой! — смеясь, воскликнули они хором.

– Что мне сказать? — поднимаясь с места, сказал Лоти. — Но раз вы просите, не откажусь. Эх, осел, за твое здоровье, ты хороший осел. Ты каждый день возишь меня, но я на тебя в обиде. Оказывается, у тебя такие славные, милые друзья, а ты не сказал мне об этом. Я-то думал, что эти молодые люди из дальних краев.

Էշի ընկերները

Հայկական առակ

Լոտին էշի վրա լեռնային արոտավայրերից գնում էր դեպի գյուղ և տեսավ մի խումբ երիտասարդների, ովքեր կերուխում էին անում աղբյուրի մոտ։ Նրանցից մեկը, տեսնելով Լոտիին, գոռաց.

– Հայր, եկեք այստեղ մեզ մոտ, խմեք մի բաժակ գինի։

Լոտին մոտեցավ, էշից ցած իջավ և նստեց հացկերույթին մասնակցողների կողքին։

– Լցրեք բաժակները, – ասաց մատռվակը։ – Այս բաժակը մենք կխմենք իշուկի առողջության համար, ով մեզ մոտ հյուր է, նրա համբերատար բնավորության համար։ Քո համբերատար բնավորության համար, իշուկ։ Քո մեծ աչքերի և երկար ականջների համար, քո կարճ ոտքերի համար։ Ցանկանում ենք քեզ ուժ և դիմացկունություն։ Դե, եկեք խմենք։

Բոլորը ծիծաղում են, գոռում «ուռա», դատարկում բաժակները։

– Հայր, իսկ հիմա դու ասա կենաց, – քմծիծաղով առաջարկեց ծերունուն խնջույքին մասնակցողներից մեկը։

– Իսկ արժի արդյո՞ք։ Դուք, երիտասարդներ, սկսեցիք լավ:

– Ոչ, ոչ, հերթը քոնն է, – ծիծաղելով, բացականչեցին նրանք միահամուռ։

– Ի՞նչ ասեմ, – տեղից ելնելով ասաց Լոտին։ – Բայց քանի որ խնդրում եք, չեմ հրաժարվի։ Էհ, էշ, քո առողջության համար, դու լավ էշ ես։ Դու ամեն օր տանում ես ինձ, բայց ես քեզնից վիրավորվել եմ։ Պարզվում է, դու այնքան փառավոր, հաճելի ընկերներ ունես, բայց ինձ չես ասել դրա մասին։ Իսկ ես մտածում էի, որ այս երիտասարդները հեռավոր ծայրամասերից են։

Եղիշե Չարենց | Դանթեական առասպել | վերլուծություն

Իր կառուցվածքով պոեմը պատերազմի շարքային մասնակցի հուշագրություն-խոստովանություն է: Պոեմն ունի «Հիշողություններ պատերազմի դաշտից» ենթավերնագիրը:  1915 թ. ռուսական զորքերը անցնում են հարձակման: Կռիվներ են Արևմտյան Հայաստանի ողջ տարածքում: Եղիշե Չարենցն անձամբ մասնակցում է մարտերին 6-րդ դիվիզիայի կազմում: 18-ամյա բանաստեղծը տեսնում է ավերված գյուղերը, կամավորների դիակները, մահվան դաժան մղձավանջը: Դանտեի «դժողխքը» հիշեցնող պատկերների անմիջական տպավորության տակ գրում է «Դանթեական առասպել» պոեմը 1915-1916 թթ.՝ նվիրված նահատակ ընկերների հիշատակին, որոնք զոհվել էին 1915թ.-ի դեկտեմբերի 25-ին Սուլդուզի դաշտում:Առաջին գլուխ: Երիտասարդների խումբը հրճվելով իրենց զենքերի փայլով շարժվում է ռազմական ճանապարհով: Անցյալը նրանց համար կորել է անհետ, ինչպես երազում արձակած մի ճիչ: Ոսկե հասկերով նրանց է ողջունում աշխարհի լայնտարած հեռուն:Երկրորդ գլուխ: Ճամփան դառնում է ավեր, տառապանքի խորշակ: Կապույտ երկնքի խորությունը դառնում է մեգ-մառախուղ: Մի զինվոր ընկեր դիակն հրելով խնդում է խելագար: Անցյալի կյանքը կորչում է և դրա տեղում հայտնվում է դանթեական-դժոխային առասպելի իրականությունը:Երրորդ գլուխ: Ճանապարհը դառնում է ավելի դժվար, ուղին՝ խավար: Եվ այդուհանդերձ անհուն հրճվանքով հերոսը զգում է, որ լավ է, որ նա կա այս հին աշխարհում: Ձյուների վրա գտնում է կնոջ դիակը: Ուխտում է լինել գթասիրտ:Չորրորդ գլուխ: Խաղողի այգում հայտնաբերված դին, ջրհորի և նրա մեջ լողացող մարմնի կտորների պատկերը կառուցում է կյանքի և մահվան հակադրություն: Հերոսների աչքերը այլևս չեն տեսնում ոչ այգի, ոչ ծով:Հինգերորդ գլուխ: Իրար են հաջորդում մեռած քաղաքի, մահվան թագավորության, խոշտանգված կնոջ, սատկած կատվի պատկերները: Այդ ամենի կողքին քնարական հերոսի մտքում գալիս է ճանապարհի սկզբի երգը:Վեցերորդ-յոթերորդ գլուխներ: Մահը դադարում է լինել սոսկ արտաքին փաստ, այլ դառնում է անձնական: Հերոսը հայտնվում է մահվան հետ առերես միայնության  մեջ: Այս երազում միայն մահն է տեր, անողոք ու մեծ: Եվ հերոսները «նենգորեն» նահանջում են ետ:Ութերորդ գլուխ: Նորից հառնում են առաջին գլխում հիշատակված մանկական երազի պատկերները, սակայն այդ պատկերները հիմա տեսնում է արդեն ողբերգականի փորձառությունն ունեցող հերոսը:     

Առաջադրանք


Собака и волк

армянская притча


Однажды крестьянин отправился в лес за дровами. За ним увязалась и его собака. Вместе они вошли в лес. Вдруг появился волк. Он набросился на собаку и хотел ее съесть, но собака со слезами на глазах сказала ему:

Что сделала я тебе плохого, что ты хочешь меня съесть? Если ты сейчас съешь меня, все равно завтра опять будешь голодным. Давай пойдем к нам домой, там каждый день мне дают хлеб и другую пищу, будем жить вместе.

Волк видит, что собака говорит дело, и согласился. Шли они шли, и, когда подошли к селу, волк заметил, что шея у собаки плешивая, вся в нагноившихся ранах.

– Это хорошо, очень хорошо, братец, что ты так прекрасно живешь, но почему у тебя такая шея?

– Знаешь что, братец, у моего хозяина дурной характер: перед тем как положить передо мной хлеб, он надевает мне на шею цепь, а затем говорит: “Ешь”.

– Нет, братец, я пойду обратно, а ты иди, живи с сытым желудком и с цепью на шее.


Շուն և գայլ

Հայկական առակ

Մի օր գյուղացին գնաց անտառ փայտի ետևից։ Նրան հետևեց նաև իր շունը։ Նրանք միասին մտան անտառ։ Հանկարծ հայտնվեց մի գայլ։ Նա հարձակվեց շան վրա և ցանկացավ նրան ուտել, բայց շունը արցունքներն աչքերին ասաց նրան.

– Ի՞նչ վատ բան եմ քեզ արել, որ դու ուզում ես ինձ ուտել։ Եթե դու հիմա ինձ ուտես, մեկ է վաղը նորից սոված կլինես։ Արի գնանք մեր տուն, այնտեղ ամեն օր ինձ տալիս են հաց և այլ ուտելիքներ, կապրենք միասին։

Գայլը տեսնում է, որ շունը լավ բան է առաջարկում և համաձայնվում է։ Քայլում էին նրանք, քայլում և երբ հասան գյուղ, գայլը նկատեց, որ շան վիզը ճաղատ է՝ ամբողջովին թարախակալված վերքերով։

– Դա լավ է, շատ լավ է, եղբայր, որ դու այսքան հիասքանչ ես ապրում, բայց ինչու՞ է վիզդ այսպես։

– Գիտես ինչ, եղբայր, իմ տերը հիմար բնավորություն ունի, նախքան իմ դիմաց հաց դնելը, նա իմ վզին շղթա է հագցնում իսկ հետո ասում՝ կեր։

– Ոչ, եղբայր, ես կգնամ հետ, իսկ դու գնա, ապրի կուշտ փորով և վզին շղթա գցած։

Առաջադրանք

Կետադրել նախադասությունները.

Մայրուղղուց դեպի աջ թեքվելով ՝ կարող ես 6-7 կմ գնալ ու քո առաջ անակնկալ կերպով կբացվի բնության այդ հրաշալիքը՝ Պարզ լիճը։ Աննման է նրա դիրքը. կտրում ես անտառը, ուր քեզ ուղեկցում են տեսակ տեսակ ծառեր,բարձրանում ես վեր հետո հարթավայրով մի փոքր գնում, ապա իջնում ցած ու երևում է լճի ողորկ փայելանման կապույտը։ Նա այնպես մեղմաշրշյուն է ծփում, ասես անհոգ գեղեցկուհի է երգում անտառի մեջ մոլորված զբոսնելիս։ Եվ ինք էլ, հիրավի, անտառի մոլորված մի գեղեցկուհի էր։

Տերիանական բառարան


Եզերք-Ջրային տարածության եզր, ափ: Որևէ բանի ծայրային կամ կողքային շերտը, եզրաշերտ, եզր: Ծայր, վերջ, սահման: Զգեստի փեշ, քղանցք: (փոխաբերական) Կողմ, շրջան: (փոխաբերական) Վայր, երկիր:

Կարոտ-Որևէ բանի պահանջ՝ կարիք զգացող, մի բանից զուրկ:Մի բանից զրկված և զրկանքիցտառապող: Նյութական միջոցներից զուրկ, չքավոր, չունևոր, կարիքավոր: Կարոտություն, կարիք: Վիշտ՝ տխրություն՝ հոգեկան տառապանք, որ մարդ զգում է մեկից կամ մի բանիցզուրկ՝ հեռու լինելու պատճառով:

Անձկություն, կարոտություն: Փափագ, ցանկություն, ըղձանք, իղձ, բաղձանք, տենչ, տենչանք, կարոտանք:

Անուրջ-Երազ, տեսիլք: Երևակայության մեջ ընկնելը, մտահածություն: Փափագելի՝ երանելի ձգտում, երազանք:  Ցնդաբանություն:

Երազ, երազանք, անրջանք: Տեսիլ, ցնորք, պատրանք, խաբկանք:

Խաղաղ-Հանգստի՝ անդորրի վիճակում գտնվող, անաղմուկ և առանց բուռն շարժումների: Խաղաղգիշեր: Հոգեկան հանգստի վիճակում գտնվող, անվրրդով, հոգեպես չհուզված: Հոգեկանհանգիստ՝ անվրդովություն արտահայտող:  Վեճ՝ կռիվ՝ թշնամություն չպարունակող՝չարտահայտող, ոչ թշնամական: Խաղաղության ձգտող, խաղաղության պահպանմանծառայող: Մեղմ, մարմանդ:

Անդորր, հանգիստ, հանդարտ, անվրդով, անխռով, մեղմ:

աղմկալից, հուզված, խռով, անհանգիստ, խռովահույզ

Ցնորք-Երևակայական պատկեր՝ տեսիլք, պատրանք:  Մտքի հափշտակություն, երազանք:  Հափշտակության առարկա, հափշտակիչ՝ հրապուրիչ՝ գերող բան: Ցնորական միտք:
Զառանցանք: Ցնդաբանություն, ցնորական խոսք՝ արտահայտություն:

Զառանցանք, բանդագուշանք, պատրանք, մտապատրանք, երևույթ

սեր-Հակառակ սեռի ներկայացոլցչի նկատմամբ տածվող բուռն զգացմունք՝ ձգտում: հոմանիշ՝համակրանք, հականիշ՝ ատելություն

Վիշտ-Ծանր կորստի՝ աղետի՝ անհաջողության ևն պատճառով առաջացող հոգեկանտառապանք: հոմանիշ՝ տրտմություն, հականիշ- ուրախություն

հուշ-Այն, ինչ որ պահպանվում է մարդու հիշողության մեջ: հոմանիշ՝ հիշողություն

գիշեր-Օրվա մի մասը մայրամուտից մինչև լուսաբաց: հոմանիշ-խավար, հականիշ-ցերեկ

Առաջադրանք

Արևմտահայերենից փոխադրի՛ր արևելահայերենի։

Օձ շատ կա այս ձորերը, մանավանդ՝ ցերեկի ժամերուն։ Երբ արևը կհրդեհե այս երկաթագույն ժայռերը, սեփսև քռաները, սպիտակ ավազները, իրենց բուներեն դուրս կսողան։ Կգրգռվին, վրադ նետվելու պատրաստ։ Բնությունը իր բոլոր գույները թափեր է անոնց վրա։ Դեղին օձեր կան, քրքրումի գույնովը։ Սեփսևեր կան, եռացող կուպրի գույնովը։ Ոսկիի, շողակնի պես վառողները կան՝ կարմիր բիծերով։ Խայտաբղետները կան՝ կանաչ ու կապույտ օղակներովը, երկճյուղ բերաններով, դժնե աչքերով, որոնք քեզի կնային, սուր ատամնաշարով, ասեղի պես վերջավորող լեզուներով։ Լեղապատառ կըլլաս, երբ հանկարծ կհայտնվին թուփի մը տակեն, քարերուն արանքեն։ Կամ երբ մինչև ծունկերդ կմերկանաս, գետեն կանցնիս։ Եղեգնուտներուն մեջեն ջուրը կցատկեն քեզ հետ միասին։ Պարծենկոտներուն մի հավատաք, որոնք «մենք չենք վախնար» կըսեն։ Կստեն։ Աստիճան մը պաղարյունդ կպահես, կհավասարակշռես ինքզինքդ, երբ կանխավ կնշմարես, կպատրաստվիս։ Բոլո՛ր ոտնավորները կսոսկան անոնցմե։ Ես կտեսնեի, թե ինչպես էշ մը, ջորի մը, ձի մը ահազանգի կմատնվի, երբ գլուխը տոպրակը իր կերը կուտե, կամ կարածի, ու օձ մը կտեսնե: Եզերը, կովերը կցնցվեին, կֆշային, ետ կքաշվեին՝ ճամբա տանելու, որ երթա։ Այծերու, մաքիներու ամբողջ հոտը կփախեր ահաբեկ՝ դաշտին կամ ձորին հեռավորությունները։ Ոզնին ու կրիան չէին ազդվեր։ Չէին փախեր։ Ապահով էին։ Ոզնին իր փուշերը կցցեր։ Կրիան իր ոսկորե պատյանը կքաշվեր։ Օձը ի՞նչ կրնար ընել։

Օձ շատ կա այս ձորերը, մանավանդ ցերեկվա ժամերին։ Երբ արևը վառում է այս երկաթագույն ժայռերը, ամբողջովին սև առապար, սպիտակ ավազները, իրենց բներից դուրս են սողում։ Գրգռվում են վրադ նետվելու պատրաստ։ Բնությունը իր բոլոր գույները թափել էր նրանց վրա։ Դեղին օձեր կան, քրքումի գույնով։ Սեփ-սևեր կան, եռացող ձյութի գույնով։ Ոսկիի ադամանդների պես վառվողներ կան ՝ կարմիր բծերով։

Առաջադրանք

Путник и осёл

Египетская притча

Глупый путник, когда заупрямился его осёл, в ярости осыпал животное бранью, потом принялся нещадно хлестать его сыромятной плёткой и забил до смерти. После этого ему пришлось плестись пешком и вдобавок нести на себе поклажу, взвалив её на плечи. Гнев его самого превратил в осла. Более того, гнев превратил его в раба, ибо переноска тяжестей — это удел рабов. Изнемогая от жары, изрыгая брань и проклятия, глупец тащил тяжесть подобно длинноухому вьючному животному.

Հիմար ճանապարհորդը, երբ նրա էշը կամակորացավ, կատաղած կենդանուն ողողեց չարաշահումներ, ապա սկսեց անխնա մտրակել նրան հում մորթիով և ծեծելով սպանել։ Դրանից հետո նա ստիպված է եղել ոտքով ճամփորդել և, ի լրումն, տանել ուղեբեռը՝ դնելով իր ուսերին։ Նրա զայրույթը նրան էշ դարձրեց։ Ավելին, զայրույթը նրան դարձրեց ստրուկ, քանի որ ծանր բեռներ կրելը ստրուկների վիճակն է։ Շոգից ուժասպառ լինելով, հայհոյանքներ ու հայհոյանքներ արձակելով՝ հիմարը երկարականջ գազանի պես քարշ տվեց բեռը։

Мудрый же, в отличие от глупца, не раб своих чувств, но их господин. Когда его осёл заупрямится, мудрый хоть и почувствует, что в его сердце закипает гнев, однако он не станет давать воли гневу. Даже если он очень торопится, он не будет бить осла, а даст ему отдых и, хоть потеряет на этом час времени, всё равно сохранит своё добро и своего осла, и не должен будет платить погонщику, и не придётся ему тащить на плечах груз, изнемогая от жажды и жары.

Իմաստունը, ի տարբերություն հիմարի, ոչ թե իր զգայարանների ծառան է, այլ նրանց տերը: Երբ իր էշը կամակորանա, իմաստունը կզգա, որ զայրույթը եռում է իր սրտում, բայց նա չի տա բարկությանը: Եթե ​​անգամ շտապի, էշին չի ծեծի, այլ նրան հանգիստ կտա, և եթե անգամ մեկ ժամ կորցնի դրա վրա, նա դեռ կպահի իր ունեցվածքն ու էշը և ստիպված չի լինի վճարել վարորդ, և նա ստիպված չի լինի բեռ կրել ծարավից ու շոգից հյուծված ուսերին։

Առաջադրանքներ

Կետադրել տրված նախադասությունները.

Հեռավոր նավարկության մեկնելով՝ ես անցյալ տարվանից չեմ հանդիպել Նարինեին և միայն երբեմն, որքան հանգամանքները թույլ են տվել, ծովային նամակագրություն եմ ունեցել։

Զարմանալի սովորություն ուներ իշխանը. տուն դառնալիս, որտեղից էլ լիներ, միշտ վերադառնում էր կարճ ճանապարհով։

Նրա նյարդերը լարված էին, կարծես րոպե առ րոպե սպասում էր ինչ-որ մի փոթորկի, սիրտը թրթռում էր ինչպես վիզը կտրած թռչնի։

Մի անգամ ես ու մայրս հասկաքաղ էինք անում մի կալվարձատիրոջ արտատեղում, երբ հեռվից երևաց կալվածատերը և մեզ նկատելով՝ քայլերն ուղղեց մեր կողմը, ձեռքին մի երկար մտրակ։

Առաջադրանք

Աշխարհի ամենագեղատեսիլ  յոթ անկյուններից  մեկը այն ձորահովիտն է, որ ընկած է Դիլիջան քաղաքից տասնութ կիլոմետր հյուսիս, և ուր գտնվում է Հաղարծնի  վանքը:  Այստեղ 1281 թվականին կառուցված Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու կողքին մի ընկուզենի է աճում, որը եկեղեցուն հասակակից է՝ 700 տարեկան: Ավանդությունն ասում է, որ այդ տաճարը կառուցող վարպետը սովորություն է ունեցել իր կառուցած շենքերի կողքին ընկուզենիներ տնկել:

-Շենքը չմնա, ծառը կմնա, ծառը չմնա, շենքը կմնա,- սիրում էր կրկնել վարպետը: -Տաճարը մարդու հոգին է քաղցրացնում, ընկուզենին՝ բերանը:

Եվ հիմա անանուն վարպետի հիշատակը հավերժացնում են քարե և կանաչ հուշարձանները:

1.Համացանցից գտի՛ր տեղեկություններ Հաղարծնի վանքի մասին, 4-5 նախադասությամբ շարադրիր:

10-րդ դարի հայկական վանքային համալիր Հայաստանի Տավուշի մարզում, Դիլիջան քաղաքից 18 կմ հեռավորության վրա։ Վանքային համալիրը կառուցվել է 10-13-րդ դարերի ընթացքում։ Վանքի մասին տեղեկություններ է տալիս Կիրակոս Գանձակեցին: Առասպելը պատմում է, որ վանքի բացման և օծման արարողությունների ժամանակ մի արծիվ էր ճախրում գլխավոր եկեղեցու գմբեթի վրա, և դրանով իսկ այն հայտնի դարձավ որպես խաղացող արծվի վանք («հաղ» նշանակում է խաղ, իսկ «արծին» նշանակում է արծիվ): Ահա այտեղից էլ առաջացել է Հաղարծին բառը։

2.Որո՞նք են ‹‹քարե և կանաչ հուշարձանները››:

Քարե հուշարձանները վանքերն են, իսկ կանաչ հուշարձանները՝ բնությունը:

3.Ինչպե՞ս ես հասկանում  ‹‹ Տաճարը մարդու հոգին է քաղցրացնում, ընկուզենին՝ բերանը››  նախադասությունը: Մի քանի նախադասությամբ շարադրի՛ր մտքերդ այս նախադասության շուրջ։

Տաճարում մարդիկ ազատվում են իրենց մեղքերից և հոքեպես մաքրվում, իսկ ընկուզենու բերքը նույն պես քաղցրացնում է հոգին։

4.Դո′ւրս գրիր տեքստից բոլոր հատուկ գոյականները և թվականները։

Դիլիջան, Հաղարծին վանք, Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի։

Առաջադրանքներ

Կետադրի’ր նախադասությունները.

Եթե Աստված անի վերջալույսին ուղտերի քարավան անցնի անապատով, (վերջերս դրանք սակավ են երևում), ապա հիացումի հետ մեկտեղ՝ իմ շրթունքներից ինքնաբերաբար դուրս են լողում հայրենի երգի բառերը։

Սիրստ ցավում է, տնքում, չէ՞ որ այդ ահեղ գոտեմարտում, երբ կյանք ու մահ խառնվել են իրար, Կարոն հուզմունքի և անհանգստության ծանր ապրումներ է ունեցել իմ պատճառով, իսկ ես…