Մարինա Վլադի, մայիսյան նախագիծ

Մարինա Վլադի. կյանքն ու սերը Վիսոցկու հետ

Երբ երկինքը վարդագույն է դառնում, եկեղեցիների ոսկեզօծ գմբեթները երկնքում ուրվագծվում են չինական ստվերներով, իսկ թեթև մառախուղը բարձրանում է գետի վրա, դու սիրում ես թափառել քաղաքով։ Տաք հագնված՝ մենք պատրաստվում ենք շրջել պուրակներով, խոնարհվել Պուշկինին։ Մենք զբոսնում ենք ծառուղիներով, որոնք երկու կողմից երիզված են պաստելային գույների ոչ մեծ հինավուրց առանձնատներով և հիասքանչ կռածո վանդակաճաղերով։ Այստեղ աճում են Մոսկվայի վերջին մեծ ծառերը։ Զբոսնելիս մենք միշտ հայտնվում ենք միևնույն վայրերում, ասենք՝ դա գրեթե այն ամենն է, ինչ մնացել է հին քաղաքից՝ Սադովոյե կոլցոն, պուրակները, Արբատը։ Այդ փողոցները և նրբանցքները լի են հմայքով։ Արբատում մենք ինչ-որ ժամանակ փորձել ենք գտնել բնակարան, բայց ապարդյուն։ Մի անգամ մենք զբոսնում էինք Սադովոյե կոլցոյով, և ես վերջապես գտնում եմ հայրական կողմից իմ ազգականների տունը։ Հորս հին մոսկվացի բարեկամի նկարագրության օգնությամբ մեզ հաջողվում է հաշվարկել այն վայրը, որտեղ նախկինում գտնվում էր տունը․ այնտեղ, ուր կանգնեցված էր Մայակովսկու արձանը, մի քանի նոր տներ և «Սովրեմեննիկը»։ Որքան էինք զարմացել՝ իմանալով, որ թատրոնը կառուցվել է հենց առանձնատան տեղում, որտեղ էլ ծնվել էր հայրս․․․ Այժմ քանդել էին նաև թատրոնը։

Մենք հաճախ էինք նույնպիսի պուրակներով այցելում Կենտրոնական շուկա․ մեզ շատ էին դուր գալիս տեղի մթնոլորտը, աղմուկներն ու սուր հոտերը։ Այստեղ կարելի է կարմրաթուշ կանանցից գնել գույնզգույն սնկեր, թարմ կաթնաշոռ, հավկիթներ, երբեմն նույնիսկ տնական կարագ, մեղր և տարբեր գունավորմամբ փայտե խաղալիքներ։ Ձմռանը՝ խնձորներ՝ դրանք վաճառող պառավների պես կնճռոտված, բայց այնքան համեղ, որ դրանք կարելի էր ջեռոցում տապակել խոզամսի կտորի կամ բադի հետ։ Քաղաքի այդ մասում կան նաև լավ ռեստորաններ՝ «Արմենիան», «Ուզբեկստանը», «Արագվին», «Պեկինը», որտեղ մենք կազմակերպում ենք մեծ խնջույքներ, իսկ հետո ոտքով վերադառնում ենք տուն՝ կուշտ ու գոհ։ Երբեմն մենք գնում ենք Կարմիր հրապարակ, հատկապես՝ ձմռան թեժ պահին, երբ ձյան ֆոնի վրա երևում է Վասիլի Երանելիի տաճարը, որի գմբեթները նման են մեծ գույնզգույն սառնաշաքարների։ 1889թ-ին այստեղ մկրտել են իմ հորը։ Մենք սիրում ենք այցելել գազանանոց։ Այն ինձ թվում է աշխարհի ամենագեղեցիկ վայրը, որովհետև ես այն լավ գիտեմ՝ մենք ապրում ենք ոչ հեռու։ Երբ մենք ունենում ենք մի քիչ ժամանակ, և մատղաշ կենդանիների հրապարակը բաց է լինում, մենք չենք կարողանում կտրվել այդ գազաններից՝ միմյանց հետ անմեղորեն խաղացող, այստեղ կան և՛ գայլի ձագեր, և՛ գառնուկներ, և՛ վագրիկներ, և՛ արջուկներ։ Դրանց նայելով՝ կարելի է պատկերացնել, թե ինչպիսին կլիներ դրախտը, եթե այն գոյություն ունենար։

Բայց մեր ամենասիրելի, տարիների ընթացքում չփոխվող երթուղին անցնում է քաղաքից դուրս գտնվող մի քանի տան կողքով։ Մենք գնում ենք ողջունելու ծեր ֆիզիկոսին, արվեստների հովանավորին՝ ակադեմիկոս Կապիցային։ Նրա շնորհիվ բազմիցս հաջողվել է ամենածայրահեղ իրավիճակում փրկել ներկայացումը։ Նրա հայացքը մնում է իմ հիշողության մեջ՝ զարմանալիորեն քնքուշ ու շողարձակող։ Երբեմն մենք այցելում ենք Պաստեռնակի ամառանոց։ Այստեղ մեզ դիմավորում է Բրիջիտ Անժերերը՝ երիտասարդ ֆրանսիացի դաշնակահարուհին, տանտիրոջ՝ Ստանիսլավ Նեյհաուզի աշակերտուհին, Նեյհաուզի, ով ինքնաոչնչացման առումով քո եղբայրակիցն էր։ Այս տունն իր մեջ պահպանում է 1920-30-ականների շլացուցիչ ու ողբերգական դարաշրջանի գանձերը։ Մենք միասին գնում ենք Պերեդելկինոյի գերեզմանոց՝ Պաստեռնակի գերեզմանին խոնարհվելու։ Նա այդպես էլ չհանձնվեց, հարթաքանդակի վրա պատկերված նրա կիսադեմն արտահայտում է հպարտություն ու վճռականություն, որ նրան բնորոշ էին ողջ կյանքում։ Հետո մենք շրջանցում ենք կատարում դեպի Բելլա Ախմադուլինայի՝ ամեն տեսակ հնոտիով լի, բայց հարմարավետ ամառանոցը։ Եթե Բելլան տանն է, ամեն ինչ լռում է և միայն լսում է։ Հնչում է նրա անկրկնելի ձայնը, գունատ ողբերգական դեմքը բարձրացած է դեպի երկինք, պարանոցը ձգված է, կոպերն ասես պատրաստ են պայթելու՝ դա և՛ ցավ է, և՛ ցասում, և՛ սեր։

Մարինա Վլադի «Վլադիմիր կամ ընդհատված թռիչք»

► Յոթանասունվեց թվականի օգոստոս: Հարավսլավիայում ենք, Սվետր-Ստեֆանո փոքրիկ կղզում: Դու նկարահանվում ես այստեղ. Եկել եմ քեզ հետ: Փարիզից զանգահարում է քույրս: Նա խնդրում է, որ նստեմ, որից սարսափն  ինձ պատում է, իսկ հետո հայտնում է, որ տունը թալանել են: Այն ամենը, ինչ ես ձեռք եմ բերել քսան տարվա աշխատանքով, անհետացել է: Թանկարժեք իրեր, արծաթեղեն, մորթիներ, կինոխցիկներ, ռադիոսարքավորումներ… Իմ վերաբերմունքը խիստ շփոթեցնում է քրոջս: Ես սկսում եմ քրքջալ, հետո շունչ քաշելով` ասում. “Ընդամենը այդքա՞նը”: Ես վախենում էի, որ որդիներիցս որևէ մեկին դժբախտություն է պատահել: Եվ իսկապես, ի՛նչ է իրերի կորուստն իմ ապրած սարսափի համեմատ: Այդ լուրը քեզ հայտնում եմ ուրախ` ինչպես զվարճալի մի պատմություն: Իսկ դու չափազանց վրդովված ես: Քո աչքին գանձեր են բոլոր այդ իրերը: Ստիպված եմ ինքս քեզ սփոփել: Իհարկե, ցավալի է այդ ամենը. գողացված զարդեղենի մեջ մորս փոքրիկ մատանիներն էին նաև, որ նա կրում էր ամբողջ կյանքում: Հետս չվերցրի, վախենալով ծովում լողանալիս կորցնել: Ինչ մնացածին է վերաբերում, կարելի է նորից գնել, և, ի վերջո, ես կարող եմ հրաշալի յոլա գնալ նաև առանց արծաթե սպասքի, առանց թանկարժեք զարդերի ու մյուս իրերի: “Բայց մորթինե՛րը,- ասում ես դու,- ձմռանը դրանց կարիքը շատ կզգաս Մոսկվայում, բացի այդ, դա քո միակ պերճանքն է:” Ո՜չ, միակը չէ, ես նաև կոշիկներ եմ սիրում, իսկ կոշկեղենին ձեռք չեն տվել: Խոստովանում եմ, որ ցավում եմ ջրաքիսից մեծ մուշտակի համար, որի մեջ ինձ այնքան տաք էի զգում ու նմանվում իսկական ազնվազարմ տիրուհու: Բայց գոյություն ունեն հրաշալի “պուխովկաներ”, հաճախ եմ լեռներում հագել: Եվ, ընդհանրապես, կարևոր չէ այդ ամենը, երեխաները ողջ ու առողջ են, մենք երջանիկ ենք, աշխատում ենք, կյանքը հրաշալի է:

Проект на Армянский национальный костюм (май)

Армя́нский национа́льный костю́м или армянский тара́з (арм. Հայկական տարազ) — традиционная одежда армянского народа.

Армянская национальная одежда, пройдя многовековой путь развития, уже в начале XIX века была устойчивым комплексом. Фрагментарный материал о древней армянской одежде содержат археологические артефакты, труды армянских историографов, средневековые миниатюры, архитектурные и надгробные памятники и прочие источники[1].Восточноармянский костюм XIX века.

Многообразие этнографических групп армян нашло отражение в народной одежде: в целом, по покрою, общему силуэту, цветовой гамме, способах и технике декорирования прослеживаются два основных комплекса: восточноармянский и западноармянский.

В мужской одежде основные комплексы различаются своим общим силуэтом:

  1. условно выделяемый длиннополый (чуха-архалух в сочетании с папахой), распространённый в большинстве областей Восточной Армении и близкий аналогичной одежде народов остального Кавказа.
  2. укороченный (с коротким — до талии — верхом и очень широкими шароварами) западноармянский.

Мужская одежда

Восточноармянский комплекс

Основу нательной мужской одежды армян Восточной Армении составляли нижняя рубаха и штаны. Их шили из домотканого холста (в начале XX века — из покупной фабричной бязи) дома сами женщины, сначала вручную, а с конца XIX века на машинках. На смену им пришло фабричное городское бельё. Наиболее распространённой была традиционная туникообразная мужская рубаха — шапик (арм. Շապիկ) из двух полотнищ. В конце XIX-начале XX века в ряде регионов (Вайоц-ДзорТавуш и др.) носили рубаху более древнего типа, скроенную из одного полотнища ткани с перекидным плечом и прямой проймой.

В армянской семье на одежду мужчин, в особенности главы дома, обращалось особое внимание, поскольку по внешнему виду мужчины судили о семье в целом.

Поясная одежда

Мужские нательные штаны — вартик (арм. Վարտիկ; также воташор, тумбан или похан) отличались от женских тем, что не имели внизу у щиколотки накладной декоративной каймы; штанины их заправляли в вязаные носки и обмотки. Примечательной деталью нательных, а также и верхних штанов был очкур — ходжан. Его вязали либо сплетали из хлопчатобумажных или шерстяных ниток в виде шнура с разноцветными кисточками на концах. Хонджан продевали через вздержку, концы его вместе с кисточками после завязывания штанов свешивались вниз. В конце XIX — начале XX века шапик и вартик традиционного покроя носили в Армении мужчины всех возрастов, начиная с маленьких мальчиков и заканчивая стариками. Нательная одежда устойчиво сохранялась в быту армян вплоть до середины XX века. Даже в 1930-е годы она полностью не вытеснилась фабричным покупным бельём.

Поверх нательных штанов надевали шаровары — шалвар (арм. Շալվար). Их шили из домотканой грубошёрстной ткани, окрашенной в чёрный, реже — тёмно-синий или коричневый цвета из той же ткани, что и чуха. По покрою они сходны с нательными штанами и на поясе также держались за счёт хонджана. В начале XX века на смену традиционным грубошёрстными шароварам постепенно начали входить в употребление брюки с застёжкой на пуговицах, а также брюки европейского образца (прямые и брюки-галифе), носимые вместе с кожаным ремнём.

Верхняя одежда

Основу верхней плечевой одежды в Восточной Армении составляли архалух и чуха. Одежда типа архалуха имеет у армян многовековую традицию, о чём свидетельствуют изображения на надгробных плитах и в средневековых миниатюрах.Мужской архалух. Лори. Конец XIX в.

В XIX — начале XX века архалух в Восточной Армении был распространён повсеместно: его носило всё мужское население, начиная с мальчиков 10-12 лет. Шили архалух из покупных тканей (сатина, ластика, ситца, шали), чёрного, синего, коричневого тонов, на подкладке. По покрою это — распашная одежда до колен с цельнокроенными передними полочками и отрезной приталенной спинкой, которая в талии собиралась в сборку либо пришивалась из нескольких клиньев. Простроченный вместе с прокладкой сверху донизу рядом вертикальных швов, архалух от воротника до талии застёгивался встык на ряд крючков. Украшением его служила тесьма-галун в тон основной материи, которой обшивали воротник, разрез груди, края подола и рукавов. В состоятельных семьях, как, например, в купеческой среде Еревана, наряду с тесьмой использовали шёлковый шнур[1].

Способом застёжки отличался двубортный дощов архалух, глубокий запах которого на левой стороне груди застёгивался на пуговицы, а нередко симметрично пришитый ряд пуговиц справа создавал впечатление двубортной одежды. Ареал его распространения был довольно ограничен: он считался дорогостоящей одеждой, которую, как правило, носила молодёжь и мужчины среднего возраста[2].Домотканая чухаИджеван(Тавуш).XIX в.

Архалух обычно опоясывали серебряным поясом, реже ремнём или же кожаным поясом с накладными серебряными пуговицами. В конце XIX—XX века в связи со значительными социально-экономическими изменениями в жизни сельского общества, а также под влиянием городской моды изменениям подвергся и мужской костюм армян. Архалух постепенно начал вытесняться блузой, а затем пиджаком. Молодёжь, побывавшая в городе на заработках, учёбе и по другим поводам, предпочитала на городской манер носить блузу с пиджаком, что получило довольно широкое распространение уже в 1930-е годы. Поверх архалуха надевалась чуха. Само сочетаниям чуха-архалух было настолько укоренившимся, что осознавалось как традиционная народная одежда в отличие от одежды городского типа.Чуха с прорезными рукавами. Шуша. XIX в.

При ряде сходных черт с архалухом, чуха имела более широкое функциональное назначение. Как верхняя одежда служила не только тёплой одеждой (пальто в современном его понимании), но я являлась одеждой на выход. На большинстве старинных фотографий XIX-начала XX века чаще всего встречаются снимки армян именно в чухе. Она считалась обязательным элементом костюма жениха; даже если жених был из неимущей семьи, её брали у родственников или соседей[2]. Право ношения чухи символизировало собой определённый социально-возрастной статус: как правило, её носили с совершеннолетнего возраста (с 15-20 лет).

В конце XIX века чуху часто шили из домотканой грубой шерсти, окрашенной в большей части в чёрный, а также тёмно-синий, коричневый тона, длиною до колен, с зашитыми по всей длине рукавами либо с небольшим разрезом у запястья. С распространением фабричных тканей чуху начали шить и из более дорогостоящего сукна, опять же тёмных тонов, но несколько короче, чем домотканую. Верхнюю часть — грудь, спину и рукава — шили на подкладке. Нередко с обеих сторон на груди нашивали декоративные газырницы. По покрою чуха, как и архалух — распашная одежда с отрезной спинкой. В талии она собрана в сборку и плотно подогнана по фигуре[2].Меховые бурки. АпаранЕреван. Середина XIX в.

Другой разновидностью была чуха с прорезами, не зашитыми по всей длине рукавами, выполнявшими скорее декоративную функцию, что характерно для чухи или черкески фаюричного производства. Шили её из тонкого сукна, с шёлковой контрастной подкладкой (зелёного, синего, голубого тонов), вырезы обшивали тесьмой, нередко позолоченным шнуром, в наиболее состоятельных семьях — бархатной каймой. Её носили лишь состоятельные лица в городской купеческой и торгово-ремесленной среде в ЕреванеШушеАлександрополеТифлисе и других городах. Поэтому даже в конце XIX-начале XX века, в отличие от домотканой чухи, значительного распространения в быту армян не имел. В первой четверти XX века чуха постепенно была вытеснена одеждой городского покроя и к 1920—1930 годам оставалась лишь единично, а вскоре окончательно вышла из употребления.

Поверх чухи одевали муштак или бурку, а позже как городское влияние — пальтошинель, телогрейку. Овчинную шубу — курк или муштак как одежду очень дорогую носили зажиточные лица, в основном старшего поколения. На пошив одной шубы расходовали в среднем шкуры шести-семи овец. Распашная овчинная шуба была цельнокроенной в спине, либо отрезной в талии, шилась мехом внутрь (по принципу современной дублёнки) длиной до колен или щиколоток, с большим воротником и длинными прямыми рукавами и с обеих сторон карманами изнутри. Спереди от воротника до талии она застегивалась на крючки. Её надевали зимой поверх чухи.Армяне из Александрополя (Гюмри)

Бурка (арм. այծենակաճ, айценакач) была единственной накидной одеждой в традиционном костюме армян. Армяне носили бурку двух видов: меховую и войлочную. Меховую бурку изготавливали из козьей шерсти, мехом наружу, используя для этого длинноворсовый мех. Войлочную бурку, а в некоторых районах — меховую (Лори)носили пастухи. Она имела сильно торчащие прямоугольные плечи, придающие ей вид трапеции, широкой в плечах и резко суживающейся книзу. Верхнюю часть войлочной бурки — спину и грудь — шили на подкладке. Нередко её дополнением являлся башлик. Бурка служила также дорожной одеждой: она не только защищала в непогоду, но при необходимости могла служить ещё и постелью (плащ-палаткой в современном понимании). Подобное употребление войлочной бурки было характерно не только для армян, но и всех без исключения народов Кавказа.

В мужской комплекс одежды входил также кожаный пояс, который одевали поверх архалуха. Кожаный пояс имел серебряную пряжку и накладные, гравированные растительным орнаментом украшения.

В качестве теплой одежды у мужчин была длинная (ниже колен), сшитая из шерстяной ткани чёрного или тёмно-синего цвета, со стоячим воротником чоха. Спереди чоха была прямой и застегивалась тремя пуговицами с помощью петель из тесьмы. К нагрудной части чохи пришивали патронницы (пампштакал). Чоха подпоясывалась узким матерчатым, чаще кожаным ремнём, а позднее (с конца XIX в.) нередко и наборным серебряным поясом с высокой пряжкой.

Свадебная одежда у мужчин, которая была одновременно и праздничной, отличалась тем, что архалух был сшит из более дорогой ткани, чоха и шнурки обуви были красного цвета (этот цвет считался оберегом), а пояс -серебряный, который они получали во время венчания от родителей невесты. Данный тип одежды карабахских мужчин был распространён и у других восточных армян, в частности в Сюнике, Гохтне, а также в Лори․ .

History of clothing and textiles, project

The study of the history of clothing and textiles traces the development, use, and availability of clothing and textiles over human history. Clothing and textiles reflect the materials and technologies available in different civilizations at different times. The variety and distribution of clothing and textiles within a society reveal social customs and culture.

The wearing of clothing is exclusively a human characteristic and is a feature of most human societies. There has always been some disagreement among scientists on when humans began wearing clothes, but studies involving the evolution of body lice suggest it started sometime around 170,000 years ago. Anthropologists believe that animal skins and vegetation were adapted into coverings as protection from cold, heat, and rain, especially as humans migrated to new climates.

Textiles’ History Textile history is almost as old as human civilization, and as time has passed, the history of textile has been more enriched. The invention of flax and wool fabric at the dig of Swiss lake people in the 6th and 7th centuries BC is the oldest reported indication of employing fiber. Silk weaving was introduced to India circa 400 AD, whereas cotton spinning dates back to 3000 BC.

Textiles can be felt or spun fibers made into yarn and subsequently netted, looped, knit or woven to make fabrics, which appeared in the Middle East during the late Stone Age. From ancient times to the present day, methods of textile production have continually evolved, and the choices of textiles available have influenced how people carried their possessions, clothed themselves, and decorated their surroundings.

Sources available for the study of clothing and textiles include material remains discovered via archaeology; representation of textiles and their manufacture in art; and documents concerning the manufacture, acquisition, use, and trade of fabrics, tools, and finished garments. Scholarship of textile history, especially its earlier stages, is part of material culture studies.

Prehistoric development

The development of textile and clothing in prehistory has been the subject of a number of scholarly studies since the late 20th century. These sources have helped to provide a coherent history of these prehistoric developments. Evidence suggests that humans may have begun wearing clothing as far back as 170,000 years ago, or as recent as 90,000. Genetic analysis suggests that the human body louse, which lives in clothing, may only have diverged from the head louse some 170,000 years ago, which supports evidence that humans began wearing clothing at around this time. These estimates predate the first known human exodus from Africa, although other Hominidae hominid species who may have worn clothes – and shared these louse infestations – appear to have migrated earlier. In September 2021, scientists reported evidence of clothes being made 120,000-90,000 years ago based on findings in deposits in Morocco, a country in the northwestern part of Africa.

Ancient textiles and clothing

Knowledge of ancient textiles and clothing has expanded in the recent past due to modern technological developments. The first actual textile, as opposed to skins sewn together, was probably felt. The first known textile of South America was discovered in Guitarrero Cave in Peru. It was woven out of vegetable fiber and dates back to 8,000 B.C.E. Surviving examples of Nålebinding, another early textile method, have been found in Israel, and date from 6500 B.C.

The textile trade in the ancient world

Throughout the Neolithic and Bronze Ages, the fertile grounds of the Eurasian Steppe provided a setting for a network of nomadic communities to develop and interact. The Steppe Route has always connected regions of the Asian continent with trade and transmission of culture, including clothing.

Around 114 B.C., the Han dynasty, initiated the Silk Road trade route. Geographically, the Silk Road or Silk Route is an interconnected series of ancient trade routes between Chang’an (today’s Xi’an) in China, with Asia Minor and the Mediterranean extending over 8,000 km (5,000 mi) on land and sea. Trade on the Silk Road was a significant factor in the development of the great civilizations of China, Egypt, Mesopotamia, Persia, the Indian subcontinent, and Rome, and helped to lay the foundations for the modern world. The exchange of luxury textiles was predominant on the Silk Road, which linked traders, merchants, pilgrims, monks, soldiers, nomads and urban dwellers from China to the Mediterranean Sea during various periods.

Հագուստի և տեքստիլի պատմություն

Հագուստի և տեքստիլի պատմության ուսումնասիրությունը հետևում է մարդկության պատմության ընթացքում հագուստի և տեքստիլի զարգացմանը, օգտագործմանը և հասանելիությանը: Հագուստը և տեքստիլը արտացոլում են տարբեր ժամանակներում տարբեր քաղաքակրթություններում առկա նյութերն ու տեխնոլոգիաները: Հասարակության ներսում հագուստի և գործվածքների բազմազանությունն ու բաշխվածությունը բացահայտում են սոցիալական սովորույթներն ու մշակույթը:

Հագուստ կրելը բացառապես մարդկային հատկանիշ է և մարդկային հասարակությունների մեծ մասի հատկանիշն է: Գիտնականների միջև միշտ եղել է որոշակի տարաձայնություններ այն մասին, թե երբ են մարդիկ սկսել հագուստ կրել, սակայն մարմնի ոջիլների էվոլյուցիայի հետ կապված ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ այն սկսվել է մոտ 170,000 տարի առաջ: Մարդաբանները կարծում են, որ կենդանիների մաշկը և բուսականությունը հարմարեցվել են ծածկույթների՝ որպես պաշտպանություն ցրտից, շոգից և անձրևից, հատկապես երբ մարդիկ գաղթել են նոր կլիմայական գոտիներ:

Տեքստիլների պատմություն Տեքստիլի պատմությունը գրեթե նույնքան հին է, որքան մարդկության քաղաքակրթությունը, և ժամանակի ընթացքում տեքստիլի պատմությունն ավելի է հարստացել: Ք.ա. 6-րդ և 7-րդ դարերում շվեյցարական լճերի բնակիչների պեղումների ժամանակ կտավատի և բրդյա գործվածքների գյուտը մանրաթել օգտագործելու ամենահին ցուցումն է: Մետաքսագործությունը Հնդկաստանում ներմուծվել է մոտավորապես մ.թ. 400 թվականին, մինչդեռ բամբակագործությունը թվագրվում է մ.թ.ա. 3000 թվականին:

Տեքստիլները կարող են շղարշվել կամ մանել մանրաթելից՝ դարձնել մանվածք և այնուհետև ցանցավորել, օղակավորել, հյուսել կամ հյուսել գործվածքներ, որոնք հայտնվել են Մերձավոր Արևելքում ուշ քարե դարում: Հնագույն ժամանակներից մինչև մեր օրերը տեքստիլի արտադրության մեթոդները շարունակաբար զարգանում են, և առկա տեքստիլի ընտրությունը ազդել է այն բանի վրա, թե ինչպես են մարդիկ կրում իրենց ունեցվածքը, հագնում իրենց  և զարդարում իրենց շրջապատը:

Հագուստի և տեքստիլի ուսումնասիրության համար մատչելի աղբյուրները ներառում են հնագիտության միջոցով հայտնաբերված նյութական մնացորդներ. տեքստիլի ներկայացում և դրանց արտադրություն արվեստում. և գործվածքների, գործիքների և պատրաստի հագուստի արտադրության, ձեռքբերման, օգտագործման և առևտրի վերաբերյալ փաստաթղթեր: Տեքստիլի պատմության, հատկապես դրա վաղ փուլերի կրթաթոշակը, նյութական մշակույթի ուսումնասիրության մի մասն է:

Նախապատմական զարգացում

Նախապատմության մեջ տեքստիլի և հագուստի զարգացումը 20-րդ դարի վերջից դարձել է մի շարք գիտական ​​ուսումնասիրությունների առարկա: Այս աղբյուրներն օգնել են ապահովելու այս նախապատմական զարգացումների համահունչ պատմությունը: Փաստերը ցույց են տալիս, որ մարդիկ սկսել են հագուստ կրել դեռևս 170,000 տարի առաջ, կամ դեռևս 90,000 տարի առաջ։ Գենետիկական վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ մարդու մարմնի ոջիլը, որն ապրում է հագուստի մեջ, կարող է միայն 170,000 տարի առաջ շեղվել գլխի ոջիլից, ինչը հաստատում է այն փաստը, որ մարդիկ սկսել են հագուստ կրել հենց այս ժամանակաշրջանում: Այս գնահատականները նախորդում են Աֆրիկայից մարդու առաջին հայտնի արտագաղթը, թեև այլ Hominidae հոմինիդների տեսակներ, որոնք կարող էին հագուստ կրել և կիսել ոջիլների ախտահարումները, կարծես թե ավելի վաղ են գաղթել: 2021 թվականի սեպտեմբերին գիտնականները հայտնել են, որ հագուստները պատրաստվել են 120,000-90,000 տարի առաջ՝ հիմնվելով Մարոկկոյում՝ Աֆրիկայի հյուսիս-արևմտյան մասում գտնվող երկրի հանքավայրերում:

Հին գործվածքներ և հագուստ

Հնագույն գործվածքների և հագուստի մասին գիտելիքները ընդլայնվել են ոչ վաղ անցյալում՝ ժամանակակից տեխնոլոգիական զարգացումների շնորհիվ: Առաջին իրական տեքստիլը, ի տարբերություն միասին կարված կաշվի, հավանաբար զգացվել է: Հարավային Ամերիկայի առաջին հայտնի տեքստիլը հայտնաբերվել է Պերուի Գիտարերո քարանձավում։ Այն հյուսված էր բուսական մանրաթելից և թվագրվում է մ.թ.ա. 8000 թվականին։ Nålebinding-ի՝ մեկ այլ վաղ տեքստիլ մեթոդի պահպանված օրինակներ են հայտնաբերվել Իսրայելում և թվագրվում են մ.թ.ա. 6500 թ.։

Գործվածքի առևտուրը հին աշխարհում

Նեոլիթյան և բրոնզի դարերի ընթացքում եվրասիական տափաստանի բերրի հողերը ստեղծել են քոչվոր համայնքների ցանցի զարգացման և փոխազդեցության պայմանները: Տափաստանային երթուղին միշտ կապել է Ասիական մայրցամաքի շրջանները առևտրի և մշակույթի, այդ թվում՝ հագուստի փոխանցման հետ:

Մոտ 114 մ.թ.ա. Հան դինաստիան առաջարկեց Մետաքսի ճանապարհ առևտրային ճանապարհը: Աշխարհագրորեն Մետաքսի ճանապարհը կամ Մետաքսի ուղին փոխկապակցված հնագույն առևտրային ուղիներ է Չինաստանի Չանգանի (այսօրվա Սիան) միջև՝ Փոքր Ասիայի և Միջերկրական ծովի միջև՝ ցամաքում և ծովում ավելի քան 8000 կմ (5000 մղոն): Մետաքսի ճանապարհով առևտուրը կարևոր գործոն էր Չինաստանի, Եգիպտոսի, Միջագետքի, Պարսկաստանի, Հնդկական թերակղզու և Հռոմի մեծ քաղաքակրթությունների զարգացման գործում և օգնեց ստեղծել ժամանակակից աշխարհի հիմքերը: Շքեղ տեքստիլի փոխանակումը գերակշռում էր Մետաքսի ճանապարհին, որը տարբեր ժամանակաշրջաններում Չինաստանից կապում էր առևտրականներին, առևտրականներին, ուխտավորներին, վանականներին, զինվորներին, քոչվորներին և քաղաքաբնակներին Միջերկրական ծովը:

Լոռու մարզի ռազմավարություն

Մասնակիցներ՝

Նավոյան Ժաննա

Քնարա Հովհաննիսյան

Հասմիկ Խաչատրյան

Արամո Գրիգորյան

Ընդհանուր բնութագիրը՝

Աշխարհագրական դիրքը՝ Հայաստանի Հանրապետության հյուսիս
Բնակավայրերը՝ ծովի մակերևույթից 520-ից 1800մ բարձրության վրա
Պետական սահմանը՝ Վրաստանի Հանրապետության հետ՝ 110 կմ
Տարածությունը` 3799 քառ. կմ
Բնակչության թիվը` 212.6 հազար մարդ, այդ թվում`
քաղաքային – 125.4 հազար մարդ,
գյուղական – 87.2 հազար մարդ,
Մարզի համայնքների թիվը` 56, որից՝
Խոշորացված համայնքներ -11
Մարզկենտրոնը` ք. Վանաձոր
Կառավարման ձևը – տարածքային կառավարում
Ազգային կազմը`
հայեր – 97.0 %,
ռուսներ – 1.5 %,
հույներ – 1.0 %,
այլ ազգություններ – 0.5 %:

ՀՀ Լոռու մարզը տարածքի մեծությամբ երրորդն է հանրապետությունում (զբաղեցնում է ՀՀ տարածքի 12.7 %-ը): Գտնվում է հանրապետության հյուսիսում, սահմանակից է Վրաստանի Հանրապետությանը (110կմ երկարությամբ), արեւմուտքից Շիրակի, արեւելքից Տավուշի, հարավից Կոտայքի եւ Արագածոտնի մարզերին: Սահմանամերձ բնակավայրերն են Արծնի, Ապավեն, Ձորամուտ, Պաղաղբյուր, Ջիլիզա: Մարզի տարածքով են անցնում Թբիլիսի-Երեւան երկաթուղու մի հատվածը:
Լոռու մարզում 2016-2017թթ.ին համայնքների խոշորացման արդյունքում Լոռու մարզը իր մեջ ընգդրկում է 56 համայնք: Բնակավայրերի թիվն է 130, որից 8 քաղաքային բնակավայր, 122 գյուղական բնակավայր: Մարզի 5000-ից ավել բնակչություն ունեցող համայնքների թիվը 12-ն է (Վանաձոր, Ալավերդի, Ստեփանավան, Սպիտակ, Տաշիր, Ախթալա, Գուգարք, Սարչապետ, Մեծավան, Գյուլագարակ, Լոռի Բերդ, և Օձուն համայնքները):

Զարգացումն ու ռազմավարությունը

ՀՀ Լոռու մարզի 2017-2025 թվականների զարգացման ռազմավարությունը համահունչ է
Հայաստանի Հանրապետության 2014-2025թթ. հեռանկարային զարգացման ռազմավարության և Հայաստանի Հանրապետության 2016-2025թթ. տարածքային զարգացման ռազմավարության հիմնական գերակայություններին:
Դա կնպաստի հանրապետությունում աղքատության հաղթահարման ռազմավարական գերակա նպատակ հռչակված տարածքային համաչափ զարգացման խնդրի, ինչպես նաև ՀՀ Լոռու մարզի համայնքների զարգացման ծրագրերում ներառված առաջնահերթ հիմնախնդիրների և մարտահրավերների արդյունավետ լուծմանը: Ծրագիրը կազմվել է մարզի սոցիալ-տնտեսական իրավիճակի վերլուծությամբ, մարզի ուժեղ և թույլ կողմերի վերհանմամբ, հնարավորությունների և հնարավոր բացասական ազդեցությունների քննարկմամբ, զարգացման հիմքում դրվող նպատակների սահմանմամբ, զարգացման գերակայությունների որոշմամբ, դրանց դասակարգմամբ՝ ըստ առաջնահերթությունների, և այդ հենքի վրա խարսխված, արդեն սկսված և առաջիկայում
իրականացվելիք ծրագրերի նախանշմամբ: Դրանք իրենց կոնկրետությամբ, չափելիությամբ,
ռեսուրսահենքությամբ և իրագործելիությամբ կապահովեն ՀՀ Լոռու մարզի զարգացումն այն նպատակայնությամբ, որ 2025 թվականին ՀՀ Լոռու մարզն կունենա բազմաճյուղ, զարգացած արդյունաբերություն, արդիականացված գյուղատնտեսություն, ՏՏ ոլորտ և զարգացած զբոսաշրջություն: Ծրագրի կազմման աշխատանքները համակարգվել են Իմ կողմից: Այդ գործում իր զգալի ներդրումն է ունեցել նաև Հայաստանի Հանրապետության տարածքային կառավարման և զարգացման նախարարությունը, ինչպես նաև ԵՄ փորձագետները:
ՀՀ Լոռու մարզի տարածքային զարգացման տեսլականն է՝ 2025թ.-ին ՀՀ Լոռու մարզը
կունենա բազմաճյուղ, զարգացած արդյունաբերություն, արդիականացված գյուղատնտեսություն, ՏՏ ոլորտ և զարգացած զբոսաշրջություն:
Ներկայիս իրավիճակի, առկա հնարավորությունների բազայի, հիմնախնդիրների և
մարտահրավերների վերլուծությամբ ու համադրությամբ կանխորոշվեց մարզի տարածքային
զարգացման տեսլականը: Ծրագրի ստեղծման գործում գնահատելի ներդրում են ունեցել ՀՀ տարածքային կառավարման և զարգացման նախարարությունն ու ԵՄ փորձագետները, որոնք օժանդակել են տեղի թիմին՝ իրապես վերլուծություններ և դրանց հետքի վրա կանխորոշումներ սահմանելու գործում: Արդյունքում, ունենք ՀՀ Լոռու մարզի 2017-2025 թվականների զարգացման ռազմավարություն՝ հստակ և իրատես մի ծրագիր, որի իրականացման կենսական անհրաժեշտությունն անվիճելի է յուրաքանչյուր աշխատասեր ու գործարար լոռեցու համար, հնարավորություններ ստեղծող և ոգեշնչող:

Ամփոփ նկարագիր

  1. Հայաստանի Հանրապետության Լոռու մարզի 2017-2025 թվականների զարգացման
    ռազմավարությունը մարզային մակարդակի ռազմավարական փաստաթուղթ է, որը սահմանում է
    երկարաժամկետ զարգացման հեռանկարներ ու ուղղություններ ՀՀ Լոռու մարզում` հիմնվելով առկա
    իրավիճակի, մարտահրավերների և հնարավորությունների վրա: Այն բխում է ազգային
    ռազմավարական ծրագրերի պահանջներից և մասնակցային եղանակով ներգրավում բոլոր
    շահագրգիռ կողմերին:
  2. Հայաստանի Հանրապետության Լոռու մարզի տեսլականն է, ունենալ բազմաճյուղ,
    զարգացած արդյունաբերություն, արդիականացված գյուղատնտեսություն և զարգացած
    զբոսաշրջություն, ՏՏ ոլորտ, որին հասնելու նպատակով իրավիճակի վերլուծության հիման վրա
    մշակված մարզի 2017-2025 թվականների զարգացման ռազմավարությունը սահմանում է հետևյալ
    ռազմավարական նպատակները.
    1) Մինչև 2025թ. մարզի տնտեսական աճի ապահովում՝ տնտեսության վարման ինտենսիվ
    մեթոդների կիրառում, աշխատատեղերի ստեղծում, աղքատության կրճատում` մինչև 10%,
    2) Մինչև 2025թ. մարզի երեք տարածաշրջանների համաչափ զարգացման ապահովում՝
    շեշտը դնելով սահմանամերձ և թույլ զարգացած բնակավայրերի վրա,
    3) Մինչ 2025թ. ՀՀ Լոռու մարզում կբարելավվի տարածքային և տեղական զարգացման
    կառավարման կարողությունները և համակարգերը:
  3. Դրանից բխող զարգացման երեք առաջնահերթ գերակայությունները.
    1) Արտահանմանը միտված արդյունաբերության զարգացում, մասնավորապես՝ հանքային
    արդյունաբերության, թեթև արդյունաբերության, սննդի արդյունաբերության և ՏՏ ոլորտի,
    2) Ինտենսիվ գյուղատնտեսության զարգացում,
    3) Մշակութային, գյուղական տուրիզմի զարգացում, ներառյալ ձմեռային տուրիզմի և
    էկոտուրիզմի զարգացում:
  4. Ռազմավարական նպատակներին հասնելու համար ռազմավարական չափորոշիչներն են.
    1) 2025թ.-ի դրությամբ մարզի մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ի ցուցանիշը հասցնել 72%-ի
    հանրապետական միջինի նկատմամբ,
    2) 2025թ.-ի դրությամբ ոչ գյուղատնտեսական ֆորմալ զբաղվածների թվի ավելացում՝ 10%-ով,
    3) 2025թ.-ի դրությամբ ակտիվ կազմակերպությունների թվի ավելացում` 12%-ով,
    4) 2025թ.-ի դրությամբ գործազրկության մակարդակը 15.7%-ից իջեցնել մինչև 8.8%-ի,
    5) 2025թ.-ի դրությամբ աղքատության մակարդակը՝ 36.2%-ից հասցնել ոչ ավել, քան 26%-ի,
    6) 2025թ.-ի դրությամբ նորագույն տեխնոլոգիաների ոլորտի մասնագետների թվի աճ՝ 20%
    7) 2025թ.-ի դրությամբ մարզային վարչակազմերի բարձրագույն կրթությամբ աշխատակիցների
    թիվը կհասնի 95%-ի,
    8) 2025թ.-ի դրությամբ մարզային և համայնքային աշխատողների 80%-ը կստանա
    վերապատրաստման ծրագրեր՝ նվիրված մարզային/տեղական զարգացմանը:
  5. Այնուհետև, թվարկվում է այն ինստիտուցիոնալ շրջանակը, այն է՝ մարզային վարչակազմը՝
    Հայաստանի Հանրապետության տարածքային կառավարման և զարգացման նախարարության
    խիստ վերահսկողության ներքո, և այլ նախարարությունների և պետական գերատեսչությունների հետ
    գործողությունների համաձայնեցման միջոցով, որոնց ջանքերով պետք է իրականացվի
    ռազմավարությունը կյանքում:
  6. ՀՀ Լոռու մարզի 2017-2025 թվականների զարգացման ռազմավարության իրականացումը
    մոնիտորինգի կենթարկվի, կվերանայվի և կգնահատվի՝ համաձայն հետևյալ սկզբունքների 1) պարբերական մոնիտորինգ և առաջընթացի գնահատում տարածքային զարգացման
    ռազմավարության նպատակներին և գերակայություններին հասնելու ուղղությամբ,
    8
    2) ռիսկեր, ռիսկերի մոնիտորինգ և նվազեցում,
    3) ՄԶՌ-ների վերանայում,
    4) ՄԶՌ-ների գնահատում:
  7. Ներկայացվում են ռազմավարության իրականացման գործընթացի և իրականացնող
    սուբյեկտների հնարավոր ռիսկերը, ռիսկերի նվազեցման գործոնները, ՄԶՌ-ի գնահատումը հետևյալ
    չափորոշիչներով.
    1) ծրագրի արդյունավետություն,
    2) ծրագրի արդյունավորություն,
    3) ծրագրի համընթացություն,
    4) ծրագրի համապատասխանություն:

Պետրոս Դուրյան

Petros Duryan.jpg

Պետրոս Դուրյանի իսկական ազգանունը եղել է Զըմպայան։ Զըմպայան էին գրվում նաև Սարգսի զավակները, մինչև որ Պետրոսը ճեմարանական բառարանում գտավ զըմպա բառի հայերենը՝ տոհմական ազգանունը փոխելով Դուրյանի։

Ազգանվան ծագում «Ենիչեր մը օր մը մտավ դետեիս (պապ) խանութը և մինչ նա զըմպայով (դուր) երկաթ ծակելու զբաղած է եղեր, կը հարցներ, թե ինչ կըսեին այն գործիքին, որով երկաթ կը ծակվի։ Դետես՝ Սարգիս, կը պատասխանե. «Զմպա, Զմպա, Զմպա» բառերը կրկնելով խանութեն կը մեկնի ենիչերին, և այդ բառը իբրև մականուն կը մնա դետեիս վրա»։
– Պետրոս Դուրյան

Կենսագրություն Ընտանիք

Դուրյանն ասում է, որ «հայրը օրական հաց ճարող, բայց պատվավոր երկաթագործ մ՚ է»։ Հայրը՝ Աբրահամը, եղել է դարբին։ Քանի դեռ ընտանիքը սակավանդամ էր, հայրը կարողացավ խնայողություններ անել, գնեց երկհարկանի փայտաշեն մի տուն։ Բայց 1850-ական թվականների վերջերից վիճակը փոխվեց։ Եվրոպան Պոլիս էր արտահանում էժան ապրանքներ։ Երկաթագործի պատրաստած իրերը այլևս չէին սպառվում։ Ընտանիքի կարիքները հոգալու համար հայրը ստիպված էր սենյակները վարձով տալ։ Մայրը՝ Արուսյակ դեռ օրիորդ, կորցրել էր քույրերին և եղբայրներին, հետագայում՝ երկու աղջկան (2 տարեկան և 6 տարեկան) և երկու տղային։ Պետիկը (այսպես էին տնեցիները դիմում Պետրոս Դուրյանին) մոր հետ շատ էր կապված, նրանից գրեթե անբաժան էր։

Մանկություն և կրթություն

Ծնվել է 1851 թվականի մայիսի 20-ին Կոստանդնոպոլսի Սկյուտար շրջանի Նոր թաղում (Ենի մահալե), երկաթագործի ընտանիքում։ Մանկության և պատանեկության տարիներն անցել են բավականին աղքատ պայմաններում։

Երբ մանուկ էի, խաղալիք չունենալով՝ մորս գուլպա հյուսած ատեն կծիկովրը կխաղայի, երբ խելահաս եղա՝ բազմոցին տեղ տախտակամածին վրա փռած հին գորգի մը վրա կնստեի, երբ պատանի եղա շատ անգամ արցունքս մորմես ծածկելով կուտեի ցամաք հացը»
– Պետրոս Դուրյան

1857 թվականին` 6 տարեկան հասակում Դուրյանը դարձել է Սկյուտարի ճեմարանի ձրիավարժ աշակերտ։ Ճեմարանում ուսումնառության առաջին տարիներին աչքի չի ընկել առաջադիմությամբ։ Այդ դպրոցում որպես ուսուցիչ պաշտոնավարել է հայ մեծանուն երգիծաբան Հակոբ Պարոնյանը, որն անչափ սիրել է Դուրյանին և խոր ազդեցություն թողել նրա վրա։ Ճեմարանական Դուրյանի գրական հետաքրքրությունները եղել են բազմակողմանի։ Ճեմարանական տարիներին հեղինակել է տաղեր, թատերախաղեր, կատարել թարգմանություններ։ Սկյուտարի ճեմարանը Դուրյանն ավարտել է 1867 թվականին։

Աշխատանքային գործունեություն

Ճեմարանն ավարտելուց հետո՝ ծնողները նրան տեղավորում են աշխատանքի։ Դուրյանը դառնում է սեղանավոր Մարտիկ աղայի գրագիրը։ Այդ անսովոր պաշտոնում նա ոչ մի եռանդ ցույց չի տվել, առուծախի հաշիվները չեն հետաքրքրել նրան։ Իննամսյա ծառայությունից հետո Դուրյանը թողել է խանութը։ 1868 թվականին փորձել է զբաղվել հասարակական գործունեությամբ։ Գաբրիել քահանա Խանճյանի նորաբաց վարժարանում անվճար հայերեն է դասավանդել բարձր դասարանների աշակերտներին։ Պողոս Դելփյանի հետ Սելամիեում հիմնել է ընթերցասիրաց ընկերություն։ Կարիքի մեջ գտնվող ընտանիքին օգնելու համար պատանին փորձում էր հարմար աշխատանք գտնել։ Լինում է դեղագործի աշակերտ, խմբագրատան քարտուղար, տնային ուսուցիչ, դերասան։ Բայց այդ զբաղմունքներից ոչ մեկը նրա սրտով չէր։ Նա շատ էր տանջվում, որ ծնողներին չի կարողանում օգտակար լինել։ Երիտասարդ Դուրյանը Հակոբ Վարդովյանի «Թատրոն օսմանիեին» առաջարկում է բեմադրել իր «Վարդ և Շուշան» թատերախաղը։ 1869 թվականին Կետիկ Փաշայում առաջին անգամ բեմադրվել է այս ներկայացումը։ Երաժշտության հեղինակը եղել է Տիգրան Չուխաջյանը։ Բեմադրության հաջող ընթացքից հետո, Վարդովյանը և Դուրյանը սկսում են համագործակցել։ Դուրյանը ոչ միայն իր թատերախաղերը գրում էր բացառապես Վարդովյանի թատրոնի համար, այլև հանդես էր գալիս նրա հրապարակային պաշտպանությամբ։ Իր հերթին Վարդովյանը «ջանք ու եռանդ» չէր խնայում դրանք բեմադրելու համար։ 1869 թվականը դարձավ Դուրյանի հրապարակախոսային գործունեության վերելքը։ Դեռևս փետրվարին «Վարդ և Շուշան» ներկայացման հետ Վերգինե Դարադաշյանի արտասանությամբ «Թատրոն օսմանիեի» բեմից հնչել էր նրա «Հիշատակ» խորագրով մի «տաղերգություն», որ դժբախտաբար չի պահպանվել։ Նույն տարվա հոկտեմբերի 2-ին «Օրագիր ծիլն Ավարայրվո» թերթում հրապարակվեց «Ձոն առ Հայրիկն Խրիմյան ազգասեր նորընտիր պատրիարք Կ Պոլսո» բանաստեղծությունը, որ Դուրյանի առաջին տպագիր գործն է։ «Ձոնը» շարժել է ընթերցողների հետաքրքրությունը և «Օրագիրի» խմբագրությունը մի քանի օր անց գրողի մասին տպագրել է կենսագրական ծանոթություն։ Խրիմյանին ձոնված բանաստեղծությունը հավանել է նաև Խորեն Նարպեյը։ Վերջինս իր մոտ է հրավիրել Դուրյանին, զրուցել՝ խոստանալով ոչ միայն աշխատանք գտնել, այլև հրատարակել տաղերը։ Նրա միջնորդությամբ Դուրյանը դարձել է Որդիկ բեյի տնային ուսուցիչը։ Որդիկ բեյը կրճատել է նրա ամսական աշխատավարձը, և Դուրյանը թողել է աշխատանքը։ Այդ առիթով նա իր ընկերոջը գրել է․

«Հիմակվան գործատերերը կով կուզեն գործածելու և աշխատցնելու, ոչ թե մարդ»

Կարիքը ստիպում է նրան դառնալ դերասան, ընդունվել Վարդովյանի թատերախումբը։ «Սկյուտարի սոխակ» բեմական գործունեությունը կարճ է տևել։ «Թատրոն օսմանիեի» տնօրեն Հակոբ Վարդովյանը Դուրյանի հետ վատ է վարվում, և նա ստիպված թողնում է թատրոնը։ Դուրյանը նորից մնում է անգործ և ամբողջովին նվիրվում գրական աշխատություններին։

Ստեղծագործությունների թեմա

Նա 19-րդ դարի հայ առաջին գրողն է, որ պատմական անցյալը պատկերելիս արտահայտել է ժողովրդի բողոքն ու ատելությունը թագավորների ու նախարարների հանդեպ։ Հրաժարվելով պատմահայրենասիրական ողբերգության թեմայից՝ 1871 թվականին գրել է «Թատրոն կամ Թշվառներ» դրաման, Գ. Սունդուկյանից և Հ. Պարոնյանից անկախ հանգել արդիական թեմայի անհրաժեշտության գաղափարին։ Հասարակական կյանքում տեսնելով աղքատացում ու թշվառություն՝ ցույց է տվել դրանց բարոյական-հոգեկան ծանր հետևանքները։

Մահը

Անապահով տնտեսական վիճակը և անընդհատ աշխատանքը քայքայեցին Դուրյանի առողջությունն ամբողջովին։ 1871 թվականի սկզբներին երևում են բանաստեղծի մահացու հիվանդության՝ թոքախտի առաջին նշանները։ 1871 թվականի վերջին Դուրյանն արդեն անկողնային հիվանդ էր։ Դերասան Հրաչյան իր ինքնակենսագրականում հիշում է Ազիզիե թատրոնում (Սկյուտարի Ազիզիե թաղամաս) Վարդովյանի թատերախմբի ամառային սեզոնի առաջին փորձը, թե ինչպես Դուրյանը տետրակը թևի տակ դրած բեմ բարձրացավ․ նա եկել էր իր «Թատրոնը» ներկայացնելու և ակնկալում էր, որ Վարդովյանն այն կընդգրկի իր թատերախմբի խաղացանկում։

Ներս մտավ պատանի մը՝ երկար հասակով ու երկայն վզով, ուներ երկայն քիթ, գունատ էր։ Մոխրագույն ու շատ մաշված զգեստ էր հագած. թևքին տակ կար տետրակ մը։ Երբ երևցավ, դերասանուհիները սկսան ծիծաղ՝ ըսելով. «Քա՛, Թերեզա՛, քուկինդ եկավ»։ Իսկ Թերեզան պատասխանեց. «Այնքան գունատ է, որ ինձ պետք չէ, շուտով կմեռնի»։ Ես լսեցի այդ խոսքերը, բայց չէի կարծեր, թե պատանին ալ լսած էր։․․․ Երբ իր մահեն հետո կարդացի անոր բանաստեղծությունները, ան ատեն իմացայ, թե ան էլ լսած էր Թերեզա Չուխաճեանի խոսքերը, քանի որ գրել էր․

Շատերը զիս մերժեցին,
«Քնար մ՝ունի սոսկ – ըսին.
Մին՝ «դողդոջ է, գույն չունի-»
Մյուսն ալ ըսավ – «Կը մեռնի»։
– Ազնիվ Հրաչյա

Պետրոս Դուրյանը մահացել է 1872 թվականի հունվարի 21-ին, 21 տարեկան հասակում։ Նրա մահից հետո լույս է տեսել նրա առաջին գիրքը։ Այս խոսքերը Դուրյանն ասել է մահից մեկ օր առաջ։

Հարգս չգիտցան, բայց պիտի փնտրեն զիս։

ՏՐՏՈՒՆՋՔ

Էհ, մնաք բարով, Աստված և արև,
Որ կը պըլպըլաք իմ հոգվույս վերև․․․
Աստղ մալ ես կերթամ հավելուլ երկնից,
Աստղերն ի՞նչ են որ եթե ո՛չ անբիծ
Եվ թշվառ հոգվոց անեծք ողբագին,
Որ թըռին այրել ճակատն երկնքին.
Այլ այն Աստուծույն՝ շանթերո՜ւ արմատ՝
Հավելուն զենքերն ու զարդերն հըրատև։
Այլ, ո՜հ, ի՞նչ կ՝ըսեմ․․․ շանթահարե զիս,
Աստվա՛ծ, խոկն հըսկա փշրե հուլեիս,
Որ ժպըրհի ձգտիլ, սուզիլ խորն երկնի,
Ելնել աստղերու սանդուղքն ահալի․․․
Ողջո՜ւյն քեզ, Աստված դողդոջ Էակին,
Շողին, փըթիթին, ալվույն ու վանկին,
Դոլ որ ճակտիս վարդն և բոցն աչերուս
Խլեցիր թրթռումս շրթանց, թռիչն հոգվույս,
Ամպ տըվիր աչացս, հևք տըվիր սրտիս,
Ըսին մահվան դուռն ինձ պիտի ժպտիս,
Անշուշտ ինձ կյանք մը կազմած ես ետքի,
Կյանք մանհուն շողի, բույրի, աղոթքի.
Իսկ թե կորնչի պիտի իմ հուսկ շունչ
Հոս մառախուղի մեջ համր անշըշունջ,
Այժմեն թո՚ղ որ շանթ մ՚ըլլամ դալկահար,
Պլլըվիմ անվանդ մռնչեմ անդադար,
Թող անեծք մըլլամ քու կողըդ խըրիմ,
Թող հորջորջեմ քեզ «Աստված ոխերիմ»։

Ոհ, կը դողդոջեմ, դժգույն եմ, դժգո՜ւյն,
Փըրփըրի ներսըս դըժո՝խքի մ՚հանգոյն․․.
Հառաչ մեմ հեծող նոճերու մեջ սև,
Թափելու մոտ չոր աշնան մեկ տերև․․․
Ոհ, կայծ տրվե՛ք ինձ, կայծ տրվե՛ք, ապրի՜մ.
Ի՜նչ, երազե վերջ գրկել ցուրտ շիրի՜մ․․․
Այս ճակատագիրն ի՜նչ սև է, Աստվա՛ծ,
Արդյոք դամբանի մրուրով է գծված․․․
Ոհ, տըվե՚ք հոգվույս կրակի մի կաթիլ,
Սիրել կուզեմ դեռ ապրիլ ու ապրիլ․
Երկնքի աստղե՚ր, հոգվույս մեջ ընկե՛ք,
Կայծ տըվեք, կյա՛նք՝ ձեր սիրահարին հեք։
Գարունն ոչ մեկ վարդ ճակտիս դալկահար՝
Ո՛չ երկնի շողերն ժըպիտ մինձ չեն տար։
Գիշերն միշտ դագաղս, աստղերը՝ ջահեր,
Լուսինն հար կուլա, խուզարկե վըհեր։
Կըլլան մարդիկ, որ լացող մը չունին,
Անոր համար նա դըրավ այդ լուսին․
Եվ մահամերձն ալ կուզե երկու բան,
Նախ՝ կյա՜նքը, վերջը՝ լացող միր վըրան։

Ի զո՛ւր գըրեցին աստղերն ինծի «սեր»,
Եվ ի զո՜ւր ուսուց բուլբուլն ինձ «սիրել»,
Ի զո՜ւր սյուքեր «սե՜ր» ինձ ներշնչեցին,
Եվ զիս նորատի ցուցուց ջինջ ալին,
Ի զո՜ւր թավուտքներ լըռեցին իմ շուրջ,
Գաղտնապահ տերևք չառին երբե՚ք շունչ,
Որ չը խըռովին երազքըս վըսեմ,
Թույլ տըվին որ միշտ ըզնե երազեմ,
Եվ ի զո՛ւր ծաղկունք, փըթիթնե՜ր գարնան,
Միշտ խնկարկեցին խոկմանցըս խորան․․․
Ո՜հ, նոքա ամենքը զիս ծաղրեր են․․․
Աստուծո ծաղրն է Աշխարհ ալ արդնն․․․

ԶՂՋՈՒՄ (օր մը վերջը)

Երեկ երբ պաղ քրտանց մեջ

Սև մըրափ մը կ՚առնէի,

Եւ թօշնած զոյգ մը վարդեր

Այտերուս վրայ կ՚այրէին,

Անշուշտ ճակտիս վրայ մահու

Դալկութիւն մը կը պըլպըլար,

Եւ մահու թռիչք մ՚ունէի,

Լըսեցի մօրս հեծեծում…

Բացի աչերս խոնջած,

Մօրըս արտօսրն տեսի՜…

Ո՜հ, ճշմարիտ գորովի

Մարգարիտներ լոյծ ու կեղծ…։

Մայրըս անհուն ցավ մ՚ուներ,

Այն սև ցավը ե՜ս էի…

Ա՜հ, գըլուխըս փոթորկեց…

Այս սև հեղեղն տըվի դուրս…

Ո՜հ, ներէ՛ ինձ, Աստուած իմ,

Մօրըս արտօսրը տեսի…։

Проект на живопись (апрель)

Պատկերներ живопись հարցումով
современная живопись | Записи с меткой современная живопись | ЗАПИСКИ  ХУДОЖНИКА АНДРЕЯ ЛЫСЕНКО : LiveInternet - Российский Сервис Онлайн-Дневников

Дэвид Джоcлит. Живопись вне себя | Артгид

Жи́вопись — наиболее популярный и прославленный в европейской культуре вид изобразительного искусства, произведения которого создаются с помощью красок, наносимых на какую-либо твёрдую поверхность. Основным выразительным средством живописи является цвет.

Живопись представляет собой вид искусства, наиболее богатый изобразительными средствами: это не только цвет, вернее отношения хроматических тонов, но и ахроматические тональные отношения (контрасты и нюансы светлого и тёмного), светотеневые градации, графические средства (линия, силуэт), фактура красочного слоя. Искусство живописи по причине столь разнообразных средств тесно связано с картинностью, наглядностью изображения, дающего наиболее полное представление о форме и пространстве изображаемого. Именно этим объясняется популярность этого вида искусства. Поэтому живопись закономерно занимает первое место в академической триаде «изящных» искусств: «живопись, ваяние, зодчество»․

Определение живописи как вида изобразительного искусства

В академических словарях искусство живописи определяется исходя из этимологии («живописать» — изображать живо, жизнеподобно). Русское слово «живопись» указывает на тенденцию к реалистичности этого вида искусства в период его становления как искусства станковой картины в технике работы масляными красками. Этот длительный и многосторонний процесс был связан в России, как и ранее в странах Западной Европы, с возникновением и становлением художественных академий.

Соответственно, живопись — творческая деятельность человека, «способность к воспроизведению разнообразных явлений жизни: природы, человека, животного мира, событий из общественной или частной жизни людей…». Искусство живописи, во-первых, основано на передаче окрашенности и освещённости предметов с помощью тепло-холодных отношений хроматических (цветных) тонов спектра и валёров. Во-вторых, живописное восприятие действительности основано на так называемом далевом смотрении на натуру, при котором основным является восприятие объекта во взаимосвязи с пространственной и свето-воздушной средой. При перенесении живописного образа на плоскость холста, деревянной доски, картона или бумаги изобразительная поверхность уподобляется трёхмерному пространству. В этом заключается главное отличие живописного искусства от искусства графики. Отсюда понятие «далевой зрительный образ»․

Ապրիլ ամսվա հանձնարարություն

Համացանցից գտնել՝ գիտական գյուտ, որը թույլ է տվել պահպանել շրջակա միջավայրը կամ կանխել դրա աղտոտումը։

Տեսանյութի հղում

Խմելու ծովային ջուր

1920-ին, երբ ընդամենը քսան տարեկան էր, Մարիա Թելկեսը հորինեց արևային թորման մի համակարգ, որը կարող է ծովի ջուրը սարգել խմելու: Համակարգը նախատեսում էր աղի ջուրը լցնել թափանցիկ ապակե թերթիկով ծածկված հատուկ տարայի մեջ, որը պետք է ենթարկվեր արևին, ուստի արևի ճառագայթները կարող էին իրականացնել իր մաքրած ջուրը: Իտալացի շրջանավարտ ուսանող Գաբրիելե Դիմանտին նույնպես արտոնագրել է նմանատիպ համակարգը, որը կոչվում է արևային աղազերծում: Այս սարքը կարող է առաջացնել մոտ 5 լիտր թարմ ջուր օրական: Համակարգը կոչվում է Eliodomestico և նման է մոկա սուրճի մեքենայի գլխավերևում, որտեղ վերին մասը լցված է աղով ջրով, որը արևային էներգիայով գոլորշիանում է և վառարանի հատակին մղվում է կոնդենսատորի միջոցով, որից հետո հավաքվի ափսեի միջոցով: Մի քանի ընտանիքներ, հատկապես խնդիրներ ունեցող երկրների համար, այնուհետև նրանք կարող են մուտք ունենալ քաղցրահամ ջուր, որտեղ նախկինում հնարավոր չէր: Վերջապես, Նիդեռլանդների Դելֆի համալսարանը, հաջողության է հասել նման մտադրությամբ: Ամեն ինչ հիմնված է հողմաղացների տեխնոլոգիայի վրա: Գործնականում հավաքեք ծովային ջուրը և 60 բար ճնշում գործադրելով թողարկելով աղը ջուրը խմելով: Միգուցե մի օր աշխարհում խմելու ջրի հետ կապված այլևս խնդիրներ չլինեն:

Adidas- ի վերամշակված կոշիկներ

Մի քանի տարի անջ Adidas- ի մարզական հագուստի հսկան արցունքաբերեց 3-D տպագիր կոշիկի հայեցակարգը, որն ամբողջովին պատրաստված էր օվկիանոսներից հավաքված վերամշակված պլաստիկ թափոններից: Մեկ տարի անց ընկերությունը ցույց տվեց, որ այն պարզապես հրապարակախոսություն չէր, երբ հայտարարեց, որ Parley for Oceans- ի բնապահպանական կազմակերպության հետ համագործակցության միջոցով 7000 զույգ կոշիկ հասանելի կդառնա հանրությանը գնումների համար: Ցադրության մեծ մասը պատրաստված է Մալդիվյան շրջակայքում գտնվող օվկիանոսով հավաքված 95 տոկոս վերամշակված պլաստիկից, մնացած 5 տոկոսը վերամշակված պոլիեսթեր է: Յուրաքանչյուր զույգ բաղկացած է մոտ 11 պլաստիկ շշերից, մինչդեռ ժապավենները, գարշապարը և ծածկույթը պատրաստված են նաև վերամշակված նյութերից: Adidas- ը հայտարարել է, որ ընկերությունը նպատակ ունի իր մարզական հագուստով օգտագործել տարածաշրջանից 11 միլիոն վերամշակված պլաստիկ շշեր:

ՆՎԱՐԴ

Հայ - Նուարդ հայոց թագուհու և ասորաց թագուհի Շամիրամի հանդիպումը: Շամիրամը  հայոց թագուհուն դիմավորեց իր արքունիքի նորակերտ պալատի առջև ...

Անշուշտ, ամեն մի հետաքրքիր երևույթի պատմությունը ցանկալի է սկսել դարերի խորքը գնացող ավանդազրույցով, առավել ևս ՝ թագուհիների մասին պատմությունը․․․ Մեր դեպքերում առկա է և հազարամյակներից եկող ավանդապատումը , և գեղեցիկ, խորհրդանշական ու պատգամող խորհուրդը։ Հայոց ազգապատման ավանդությունը սկսվում է Հայկ Նահապետից և նրա ժառանգներից, որոնց մասին տեղեկություններ է հաղորդում հայոց պատմահայր Մովսես Խորենացին։ Մեր ավանդությունը Հայաստանի անկախ պետականության հիմնադրումը կապել է դյուցազն Հայկի հետ։ Նա էր որ հիմնեց հայկական պետականությունը և պատվիրեց յուրայիններին չպաշտել ոչ ոքի բացի Արարչից․․․ Ի հավելումն Պատմահոր գռարածի՝ հնագույն միջագետքյան սեպագիր արձանագրությունների ուսումնասիրությունից տեղեկանում ենք, որ Հայկ դյուցազնը որդին էր Հայ(ա) աստծո, որին Առաջավոր Ասիայի մի շարք ժողովուրդներ երկրպագում էին իբրև Արարչի և իմաստության գերագույն աստծո․․․ Հայ մատենագրության մեջ գրառված Առաջին Հայկյանների շարքում միակն Արա գեղեցիկն է, ում կինը վկայված է անվանապես։ Պատմահոր մատյանում նա հիշատակվում է իբրև Արա Գեղեցիկի <<սիրելի կին>>, որի անունը Նվարդ էր․․․

***

Մովսես Խորենացու << Հայոց պատմության >> էջերում գրառված << Արա Գեղեցիկ և Շամիրամ>> վիպասքը համաշխարհային գրականության մեջ ստեղծված գեղեցկագույն երկերից մեկն է, որ պատմում է հանուն սիրո կատարված մեծագործությունների մասին․․․ Ընդ որում ՝ մեծագործություններ են կատարվում երկուստեք․․․ Աստվածային գեղեցկության տեր Արա Գեղեցիկով հմայված՝ հարավում իշխող Շամիրամն առաջարկում է նրան և իր ձեռքը, և իր մեծ թագավորությունը։ Արան չի գայթակղվում առաջարկներով և մերժում է Շամիրամին՝ հավատարիմ մնալով իր տիկնոջը՝ Նվարդին․․․ Սա վիպասքում փառաբանվող առաջին մեծագործությունն է՝ հրաժարումը աշխարհիկ մեծ իշխանությունից և հարստություններից՝ հանուն սիրելի կնոջ և ընտանիքի․․․ Արա Գեղեցիկից մերժված և վիրավորված, սակայն նրան անդառնալիորեն սիրահարված Շամիրամը դիմեց պատերազմի և գրավեց նրա երկիրը՝ Այրարատը։ Պատերազմում զոհվեց սիրեցյալը, որին, հնավանդ զրույցի համաձայն, Շամիրամը հարություն տվեց արալեզների օգնությամբ։ (Քրիստոնեական գրառման մեջ, հասկանալիորեն, հարության դրվագը <<խմբագրվել>> է և նշվում է, որ սպասված Արայի փոխարեն Շամիրամը ներկայացնում է իր սիրեկաններից մեկին)։ Այնուհետև Շամիրամը կառուցեց մեծ ու սքանչելի ամրոց՝ Վանա բերդը, որը կոչվեց Շամիրամակերտ, կանգնեցրեց արձան՝ հանուն արալեզների, կատարեց բազում այլ նշանավոր գործեր՝ թողնելով արձանագրություններ դրանց մասին։ Նա Արա Գեղեցիկի և Նվարդի որդուն՝ Կարդոսին դարձրեց Հայաստանի կառավարիչ․․․ Շամիրամի կատարածները վիպասքում փառաբանվող երկրորդ մեծագործությունն է՝ նյութական աշխարհի մեծ արժեքների ստեղծումը, որը կատարում է սիրահարված, վավաշոտ և իշխանատենչ թագուհին։ Վիպասքը ստեղծող և դարեդար պատմող ժողովրդի համակրանքը, սակայն առաջին մեծագործության կողմն է։ Դրա արտահայտությունն է նաև Շամիրամի անփառունակ վախճանը։ Իսկ վիպասքում փառաբանվող առաջին մեծագործությունը, որը կատարեց Արա Գեղեցիկը, նյութական իշխանությունից ու հարստությունից հրաժարումն էր՝ հանուն ընտանիքի և սիրելի կնոջ հանդեպ հավատարմության։ Պատահական չէ, որ հայկական ազգային ավանդույթնն Արա Գեղեցիկի հետ էկապում մեր երկրի միջնաշխարհի՝ Արարատի (Արայի արտ=Արայի երկիր), Արագած (=Արայի գահ) և Արայի լեռների ավանդակոչումները։ Եվ այդ ընտանիքի տիրուհին ու սիրեցյալ կինը Նվարդն էր՝ հայոց ազգապատման մեջ հիշատակված առաջին մեծ տիկինը․․․

ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՎԱՎԵՐԱԳԻՐ

Շամիրամը դեռ րի կենդանության ժամանակ Արայի որդուն, որ ծնվել էր նրա սիրելի կնեջից՝ Նվարդից, և տասներկու տարեկան երեխա էր մնացել Արայի մահվան ժամանակ, Արա Գեղեցիկի հանդեպ տածած գորովի պատճառով նրա անունով կոչվում է Արա և նշանակում է մեր աշխարհի վերակացում ՝ մտերմաբար նրան վստահացած լինելով․ և ասում են, թե նա պատերազմում Շամիրամի հետ մեռավ։ Մովսես Խորենացի․

Գրականություն

Հեղ.՝ Արտակ Մովսիսյան <<Տաս հայ ականավոր թագուհիներ>>, Երևան 2017

Ֆունկցիա

Ֆունկցիան մաթեմատիկայում, երկու բազմությունների տարրերի միջև համապատասխանության կանոն է, ըստ որի առաջինի յուրաքանչյուր տարր համապատասխանում է երկրորդ բազմության մեկ և միայն մեկ տարրին։

Ֆունկցիայի մաթեմատիկական հասկացությունն արտահայտում է ինտուիտիվ գաղափար այն մասին, թե ինչպես է մի մեծությունն ամբողջությամբ որոշում մեկ այլ մեծության արժեքը։

Նմանապես, կանխորոշված ​​ալգորիթմը, հաշվի առնելով մուտքային տվյալների արժեքը, որոշում է ելքային տվյալների արժեքը։

Հաճախ «ֆունկցիա» տերմինը հասկացվում է որպես թվային ֆունկցիա, այսինքն՝ ֆունկցիա, որը մի թվին համապատասխանեցնում է մյուսին։ Այս ֆունկցիաները հարմար է ներկայացնել գրաֆիկների տեսքով։

Ֆունկցիայի գրաֆիկ

{\displaystyle {\begin{aligned}&\scriptstyle \\&\textstyle f(x)={\frac {(4x^{3}-6x^{2}+1){\sqrt {x+1}}}{3-x}}\end{aligned}}}

Թվային ֆունկցիա

x-ը անվանում են անկախ փոփոխական կամ արգումենտ, իսկ  նրան համապատասխանող y թիվը՝  կախյալ փոփոխական կամ ֆունկցիայի արժեք x կետում:

fֆունկցիայի որոշման տիրույթն ընդունված է նշանակել D(f)-ով, իսկ արժեքների տիրույթը՝ E(f)-ով:

«Տրված է ֆունկցիա» ասելով հասկանում ենք, որ տրված է նրա D(f)որոշման տիրույթը և նկարագրված է f կանոնը, որով որոշման տիրույթի ցանկացած x թվի համապատասխանության մեջ է դրվում y=f(x) թիվը:  Եթե ֆունկցիան տրված է բանաձևով և տրված չէ նրա որոշման տիրույթը, ապա ֆունկցիայի որոշման տիրույթը նրա թույլատրելի արժեքների բազմությունն է (ԹԱԲ):

Քառակուսային ֆունկցիայի գրաֆիկը

Քառակուսային ֆունկցիայի D(f) որոշման տիրույթը բոլոր իրական թվերի բազմությունն է: 

Քառակուսային ֆունկցիայի գրաֆիկը կառուցելու համար պետք է՝

1) հաշվել պարաբոլի գագաթի կոորդինատները:Աբսցիսը գտնում ենք x0=−b2a բանաձևով, իսկ y0 օրդինատը գտնում ենք՝ տեղադրելով x0 աբսցիսը ֆունկցիայի բանաձևի մեջ, 

2) կոորդինատային հարթության վրա նշել գտնված գագաթը և տանել պարաբոլի համաչափության առանցքը,

 3) որոշել պարաբոլի ճյուղերի ուղղվածությունը,

 4) նշել պարաբոլի և Oy առանցքի հատման կետը, 

5) ընտրելով x աբսցիսի անհրաժեշտ արժեքները, կազմել ֆունկցիայի արժեքների աղյուսակը: Լուծելով ax2+bx+c=0 քառակուսային հավասարումը, գտնում ենք պարաբոլի հատման կետերը Ox առանցքի հետ: Եթե D>0), ապա կա երկու հատման կետ:Եթե D<0, ապա պարաբոլը չի հատում Ox առանցքը:Եթե D=0, ապա պարաբոլի գագաթը գտնվում է Ox առանցքի վրա: 

Կոտորակագծային ֆունկցիայի գրաֆիկը

Դիտարկենք y=ax+bcx+d կոտորակագծային ֆունկցիան, որտեղ c≠0  և  ad≠bc:Կատարենք հետևյալ ձևափոխությունները՝ ax+bcx+d=ax+bc(x+dc)=acx+bcx+dc=ac(x+dc)+bc−ac⋅dcx+dc Նշանակենք՝ α=ac,β=bc−ac⋅dc,γ=dc և տեղադրենք նախորդ բանաձևի մեջ՝ ax+bcx+d=α(x+γ)+βx+γ=α+βx+γ Քանի որ, ըստ ենթադրության՝ c≠0  և  ad≠bc, ապա β=bc−ac⋅dc=bc−adc2≠0Այսպիսով՝ax+bcx+d=α+βx+γ, որտեղ α,β,γ-ն իրական թվեր են, ընդ որում՝ β≠0Համոզվում ենք, որ՝y=α+βx+γ ֆունկցիայի գրաֆիկը ստացվում է y=1x ֆունկցիայի գրաֆիկի ձևափոխության միջոցով:

Նախորդ թեմաներից հիշում ենք, որ y=α+βx+γ ֆունկցիայի գրաֆիկը y=1x հիպերբոլի միջոցով կառուցելու համար պետք է կատարել հետևյալ երեք գործողությունները՝  – y=1x հիպերբոլը տեղաշարժել աբսցիսների առանցքի ուղղությամբ՝ |γ| չափով:– Ստացված y=1x+γ հիպերբոլը |β| անգամ ձգել կամ սեղմել օրդինատների առանցքի երկայնքով:– Ստացված y=βx+γ հիպերբոլը տեղաշարժել օրդինատների առանցքի ուղղությամբ՝ |α| չափով:Այսպիսով, եթե c≠0  և  ad≠bc, ապա y=ax+bcx+d կոտորակագծային ֆունկցիայի գրաֆիկը հիպերբոլ է:

Վերլուծական մեթոդ

Ֆունկցիան կարելի է սամանել՝ օգտագործելով վերլուծական արտահայտություն (օրինակ՝ բանաձև)։ Այս դեպքում այն նշվում է որպես համապատասխանություն հավասարության տեսքով։

Օրինակներ․

Ֆունկցիա, որը տրվում է մեկ բանաձևով․

{\displaystyle f(x)=x^{2}+a\sin(x)-{\frac {\pi }{\ln(x)}}\;\;(a\in \mathbb {R} );}

Անուղղակիորեն սահմանված ֆունկցիա․

{\displaystyle f(x)=y:x^{2}+y^{2}=R^{2}\;(R\in \mathbb {R} ,\;R\geqslant 0);}

ՀԱԿԱԴԱՐՁ ՖՈՒՆԿՑԻԱ

Եթե {\displaystyle f\colon X\to Y} ֆունկցիան բիեկցիա է, ապա գոյություն ունի {\displaystyle f^{-1}\colon Y\to X}, որի համար y=f(x)}{\displaystyle x=f^{-1}(y)\;\Leftrightarrow y=f(x)}։

{\displaystyle f^{-1}} ֆունկցիան այս դեպքում կոչվում է հակադարձ f-ի նկատմամբ, բացի այդ, {\displaystyle f^{-1}} նույնպես բիեկտիվ ֆունկցիա է։

Պարզաբանում

Քանի որ f-ը ինեկցիա է, {\displaystyle f^{-1}} ընդհանուր առմամբ ֆունկցիա է, f սյուրեկցիայից իր հերթին հետևում է, որ {\displaystyle f^{-1}}-ը տրված է Y-ով։ {\displaystyle f^{-1}} ֆունկցիան ինյեկտիվ է, քանի որ f-ը ֆունկցիա է, և նրա սյուբեկտիվությունը հետևում է նրա սահմանումից։

Ընդհանուր առմամբ, արտապատկերումը, որն ունի հակադարձ, կոչվում է հակադարձ։ Հակադարձելիության հատկությունը միաժամանակ բավարարելն է երկու պայմանների․ {\displaystyle f^{-1}\circ f=\operatorname {\displaystyle f^{-1}\circ f=\operatorname {id} _{X}} և {\displaystyle f\circ f^{-1}=\operatorname {id} _{Y}}։

ՍԱՀՄԱՆԱՓԱԿ ՖՈՒՆԿՑԻԱՆԵՐ

y=f(x) ֆունկցիան անվանում են ներքևից սահմանափակ X⊂D(f) բազմության վրա, եթե գոյություն ունի այնպիսի m թիվ, որ ցանկացած x∈X արգումենտի համար տեղի ունի f(x)≥m անհավասարությունը:

 y=f(x) ֆունկցիան անվանում են վերևից սահմանափակ  X⊂D(f) բազմության վրա, եթե գոյություն ունի այնպիսի M թիվ, որ ցանկացած x∈X արգումենտի համար տեղի ունի f(x)≤M անհավասարությունը:

Օրինակ

ա) y=x2 ֆունկցիան սահմանափակ է ներքևից ամբողջ թվային առանցքի վրա, օրինակ զրոյով, քանի որ x2≥0 անհավասարությունը տեղի ունի ցանկացած իրական թվի համար:

 բ) y=−x2 ֆունկցիան սահմանափակ է վերևից ամբողջ թվային առանցքի վրա, օրինակ զրոյով, քանի որ −x2≤0 անհավասարությունը տեղի ունի ցանկացած իրական թվի համար:

y=f(x) ֆունկցիան անվանում են սահմանափակ X⊂D(f) բազմության վրա, եթե այն սահմանափակ է և՛ ներքևից և՛ վերևից, այսինքն  գոյություն ունեն այնպիսի m և M թվեր, որ ցանկացած x∈X արգումենտի համար տեղի ունի m≤f(x)≤M կրկնակի անհավասարությունը:

Ապացուցել ֆունկցիայի սահմանափակությունը` նշանակում է գտնել m և M թվերը:

Օրինակ

ա) y=x3 ֆունկցիան սահմանափակ է x∈[1;2] բազմության վրա, քանի որ 1≤x3≤8 անհավասարությունը տեղի ունի ցանկացած x∈[1;2] արգումենտի համար:

 բ) Նույն y=x3 ֆունկցիան [0;+∞) բազմության վրա ներքևից սահմանափակ է զրոյով՝ x3≥0, x∈[0;+∞), սակայն վերևից սահմանափակ չէ, քանի որ այն ընդունում է ցանկացած դրական թվից մեծ արժեքներ:Բերենք սահմանափակ ֆունկցիայի ևս մեկ սահմանում, որը համարժեք է արդեն տրված սահմանմանը:

y=f(x) ֆունկցիան անվանում են սահմանափակ X⊂D(f) բազմության վրա, եթե գոյություն ունի այնպիսի A թիվ, որ ցանկացած x∈X արգումենտի համար տեղի ունի |f(x)|≤A անհավասարությունը:

Джейн Остин

CassandraAusten-JaneAusten(c.1810) hires.jpg

Джейн О́стин, распространён также вариант Джейн О́стен — английская писательница,провозвестница реализма в британской литературе, сатирик, писала так называемые романы нравов. Её книги являются признанными шедеврами[2], которые сочетают в себе простоту сюжета, глубокое психологическое проникновение в души героев и ироничный, мягкий, истинно «английский» юмор.

Биографической информации о жизни Джейн Остин мало, за исключением нескольких сохранившихся писем и биографических заметок, написанных членами её семьи[3]. За свою жизнь Остин, возможно, написала до 3000 писем, но сохранилось только 161 письмо[4]. Многие из писем были написаны старшей сестре Остин, Кассандре, которая в 1843 году сожгла большую часть писем и вырезала части из тех, что оставила. Возможно Кассандра уничтожила или подвергала цензуре письма своей сестры, чтобы не допустить их попадания в руки родственников и чтобы «младшие племянницы не читали ни одного иногда резкого или откровенного комментария Джейн Остин о соседях или членах семьи»[5]. Кассандра считала, что в целях соблюдения тактичности эти детали следует уничтожить. Немногочисленные записи о жизни Остин оставляют современным биографам мало материала для работы[6].

Ситуация усугублялась по мере того, как сменявшие друг друга поколения семьи вычеркивали и очищали и без того непрозрачные детали биографии Остин. Наследники брата Джейн, адмирала Фрэнсиса Остина, уничтожили ещё несколько писем; из «Биографической заметки» были удалены некоторые подробности, написанные её братом в 1818 году; подробности семейной жизни продолжали опускаться или приукрашиваться в «Мемуарах Джейн Остин» её племянника, опубликованных в 1869 году, и в биографии Уильяма и Ричарда Артура Остин-Ли «Джейн Остин: её жизнь и письма», опубликованной в 1913 году[7]. Легенда, которую создали члены семьи и родственники Джейн Остин, отражает их предубеждение в пользу «доброй тихой тети Джейн», изображая женщину, которая была счастлива в семейной жизни и чья семья была ей опорой[3]. Учёный Ян Фергюс объясняет, что современные биографии, как правило, включают в себя детали, вырезанные из писем и семейных биографических материалов, а задача биографов состоит в том, чтобы избежать поляризованного взгляда на то, что Остин переживала в периоды глубокого несчастья и что она была «озлобленной, разочарованной женщиной, пойманной в ловушку в крайне неприятной семье».

Թարկմանություն

Ջեյն Օսթենը՝ Ջեյն Օսթինի տարբերակը նույնպես տարածված է՝ անգլիացի գրող, բրիտանական գրականության ռեալիզմի ավետաբեր, երգիծաբան, գրել է այսպես կոչված բարոյական վեպեր։ Նրա գրքերը ճանաչված գլուխգործոցներ են[2], որոնք միավորում են սյուժեի պարզությունը, հոգեբանական խորը ներթափանցումը հերոսների հոգիների մեջ և հեգնական, մեղմ, իսկապես «անգլիական» հումորը։

Ջեյն Օսթինի կյանքի մասին քիչ կենսագրական տեղեկություններ կան, բացառությամբ մի քանի փրկված նամակների և կենսագրական գրառումների, որոնք գրվել են նրա ընտանիքի անդամների կողմից: Օսթինը իր կյանքի ընթացքում կարող էր գրել մինչև 3000 նամակ, բայց պահպանվել է միայն 161-ը[4]: Նամակներից շատերը գրվել են Օսթինի ավագ քրոջը՝ Կասանդրային, ով 1843 թվականին այրել է նամակների մեծ մասը և կտրել իր թողած նամակների մասերը։ Հնարավոր է, որ Կասանդրան ոչնչացրել կամ գրաքննել է իր քրոջ նամակները, որպեսզի դրանք հեռու մնա հարազատների ձեռքից և թույլ չտա «կրտսեր զարմուհիներին կարդալ Ջեյն Օսթինի երբեմն կոպիտ կամ անկեղծ մեկնաբանությունները հարևանների կամ ընտանիքի անդամների մասին»:[5] Կասանդրան կարծում էր, որ տակտ պահպանելու համար այդ հատվածները պետք է ոչնչացվեն։ Օսթինի կյանքի մի քանի գրառումները ժամանակակից կենսագիրներին քիչ նյութ են թողնում աշխատելու համար: 

Իրավիճակը վատթարացավ,քանի որ ընտանիքի հաջորդ սերունդները հարվածեցին և մաքրեցին Օսթինի կենսագրության առանց այն էլ անթափանց մանրամասները: Ջեյնի եղբոր՝ ծովակալ Ֆրենսիս Օսթինի ժառանգները ոչնչացրել են ևս մի քանի նամակ. 1818 թվականին նրա եղբոր կողմից գրված որոշ մանրամասներ հանվել են կենսագրականից. Ընտանեկան կյանքի մանրամասները շարունակում էին բաց թողնել կամ զարդարվել նրա եղբորորդու՝ Ջեյն Օսթինի հուշերում, որը հրատարակվել է 1869 թվականին, և Ուիլյամ և Ռիչարդ Արթուր Օսթեն-Լիի կենսագրության մեջ՝ Ջեյն Օսթին. Նրա կյանքը և նամակները, հրատարակված 1913 թվականին։Լեգենդը, որը ստեղծվել է Ջեյն Օսթինի ընտանիքի և հարազատների կողմից, արտացոլում է նրանց նախապաշարմունքը հօգուտ «լավ հանգիստ մորաքույր Ջեյնի»՝ պատկերելով մի կնոջ, ով երջանիկ էր ընտանեկան կյանքում և ում ընտանիքը նրա աջակցությունն էր[3]: Գիտնական Յան Ֆերգուսը բացատրում է, որ ժամանակակից կենսագրությունները հակված են ներառել նամակներից և ընտանեկան կենսագրական նյութերից կտրված մանրամասներ, և կենսագիրների խնդիրն է խուսափել բևեռացված տեսակետից այն մասին, թե ինչ է ապրել Օսթինը խորը դժբախտության ժամանակ, և թե ինչ է նա եղել «դառնացած, հիասթափված կին, որը հայտնվել է թակարդում»: խորապես տհաճ ընտանիքում»։